EUROPEJSKA AKADEMIA SOŁTYSÓW
Skrypt nr 6 - 7 maja 2002 r.

---

Od 1 stycznia 2002 r. wprowadzony został w Polsce ustawowy obowiązek identyfikacji i rejestracji bydła; od 1 stycznia 2003 r. zostanie on rozszerzony m. in. na trzodę chlewną, owce, kozy, konie. Identyfikacja i rejestracja zwierząt jest elementem systemu IACS, którego funkcjonowanie warunkuje bezpośrednie i strukturalne wspieranie polskiego rolnictwa z funduszy Unii Europejskiej.

---

System musi działać. Polskie rolnictwo dostosowuje się do zasad funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Jest to konieczne jeżeli po przystąpieniu Polski do UE nasi rolnicy mają otrzymywać dopłaty bezpośrednie, a do samorządów maja trafić pieniądze z funduszy strukturalnych na podźwignięcie całych regionów zapóźnionych w rozwoju. W tym celu tworzony jest Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli - nazywany w skrócie IACS (wym. ajaks), od angielskiej jego nazwy Integrated Administration and Control System.

Wszystko w komputerze. Na system IACS składa się: komputerowa baza danych o każdym rolniku, ubiegającym się o bezpośrednie dopłaty gruntowe, środowiskowe i zwierzęce. W bazie tej opisane zostaną wszystkie działki użytkowane rolniczo oraz wszystkie zwierzęta hodowane w gospodarstwie. W systemie będą też gromadzone i kontrolowane wnioski o subwencje z tytułu upraw oraz posiadanych zwierząt, a także dane o udzielonych i wypłaconych subwencjach. Wdrożenie systemu IACS zostało powierzone Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR).

Najpierw zwierzęta. Aktem prawnym wprowadzającym obowiązkową identyfikację i rejestrację zwierząt jest ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej, znowelizowana 25 lipca 2001 r. Obowiązek ten dotyczy od 1 stycznia 2002 r. bydła, natomiast 1 stycznia 2003 r. zostanie rozszerzony na świnie, owce, kozy, konie (z wyjątkiem koni wolno żyjących) oraz utrzymywane w warunkach fermowych daniele i jelenie.

Na czym polega stosowanie systemu?

Indywidualne oznakowanie. Obowiązkowa identyfikacja i rejestracja zwierząt polega na oznakowaniu każdej sztuki bydła dwoma identycznymi kolczykami o niepowtarzalnym numerze, zakładanymi na małżowiny uszne, oraz na wystawieniu jej indywidualnego dokumentu identyfikacyjnego - paszportu. Nowonarodzone cielęta kolczykowane są w gospodarstwie przez właściciela lub osobę, której on zleci tę czynność, a następnie w ciągu 7 dni zgłaszane na odpowiednim formularzu do bazy danych w powiecie, w celu rejestracji i wydania paszportu. Bydło importowane z krajów UE zachowuje swoje kolczyki, ale otrzymuje nowy polski paszport; bydło importowane spoza UE dostaje polskie kolczyki i polski paszport.

Oryginał lub duplikat. Kolczyki są zamawiane przez właściciela z wyprzedzeniem i przechowywane w gospodarstwie. Kolczyków nie wolno usuwać, zamieniać ani zastępować innymi bez zezwolenia uprawnionego administratora systemu. W przypadku zgubienia lub zniszczenia kolczyka albo utraty czytelności jego numeru, właściciel obowiązany jest wystąpić o duplikat z tym samym numerem i założyć go tej samej sztuce bydła.

Paszport na całe życie. W paszporcie zebrane są następujące dane: adres właściciela, numer kolczyka (u zwierząt importowanych pierwotny numer kolczyka założony po urodzeniu), data urodzenia zwierzęcia, jego płeć i rasa oraz numer kolczyka matki danej sztuki. Właściciel musi potwierdzić prawdziwość danych własnoręcznym podpisem. Paszport zawiera także rubryki informujące o zmianie (zmianach) właściciela. Ten dokument jest związany z dana sztuka bydła przez całe jej życie, aż do uboju lub padnięcia. Gdy zwierzę padnie, właściciel zwraca paszport do urzędu, który paszport wystawił. Gdy jest przeznaczone na eksport - paszport zwraca ostatnia osoba trzymająca zwierzę przed ekspedycją eksportową. Bydło dostarczone do rzeźni pozostawia się tam wraz z paszportem. W tym wypadku za zwrot paszportu do właściwego urzędu odpowiada rzeźnia.

Nowe czynności do wdrożenia

Księga rejestracji. Każda osoba trzymająca zwierzęta podlegające obowiązkowi identyfikacji i rejestracji musi prowadzić księgę rejestracji, w której odnotowywane będą (w pierwszym okresie ręcznie, później komputerowo) wszystkie wejścia zwierząt na stan gospodarstwa i zejścia z tego stanu. Każde z tych zdarzeń musi też być zgłoszone do terenowego administratora bazy danych.

Co obowiązkowo, co dobrowolnie ? Lista czynności, do których wykonywania muszą wdrożyć się rolnicy (z pomocą rolniczych organizacji i ośrodków doradztwa) obejmuje:
- prowadzenie księgi rejestracji zwierząt,
- zgłaszanie do terenowych organów systemu zdarzeń objętych kontrolą, używając do tego odpowiednich formularzy,
- zamawianie kolczyków i kolczykowanie zwierząt.
Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, dodatkowo i dobrowolnie:
- wypełnianie i terminowe składanie wniosków z załącznikami o dopłaty bezpośrednie,
- założenie indywidualnego konta bankowego.

System pod kontrolą. Kontrolę wypełniania opisanych obowiązków prowadzić będą organy Inspekcji Weterynaryjnej oraz upoważnieni pracownicy terenowych placówek ARiMR.