EUROPEJSKA AKADEMIA SOŁTYSÓW
Skrypt 5 - 30 kwietnia 2002 r.

---

Podstawowym aktem prawnym - swoistą Konstytucją grupy - jest statut, który powinien dobrze służyć przez dłuższy czas. Muszą się w nim znaleźć wszystkie zapisy wymagane przez prawo oraz przepisy wewnętrzne sformułowane na tyle ogólnie aby nie utrudniały działania w zmieniających się warunkach rynkowych oraz zmianach w grupie i na tyle szczegółowo aby ograniczyć dowolność ich interpretacji. Dobrym rozwiązaniem jest przeniesienie zapisów szczegółowych do regulaminów wewnętrznych, które nie podlegają rejestracji.

---

Grupa zwiększa szanse. Do stwierdzenia, że duży może więcej, należy dodać, że może także inaczej, czyli lepiej, i to inaczej jest tutaj kwestią zasadniczą. Dużym można się stać samemu, to się zdarza i szczęść Boże, ale można też zespolić wysiłki i zawiązać grupę (szczególne regulacje prawne dotyczące grup producentów rolnych opisano w poprzednim skrypcie Akademii). To inaczej polega na tym, że obecnie do wiedzy i doświadczenia rolników w uprawie roli czy hodowli zwierząt trzeba dodać wiedzę rolników jako przedsiębiorców (rozpoznanie rynku, planowanie produkcji, analizowanie kosztów, korzystanie z marketingu). We współczesnym gospodarstwie towarem jest już to co się planuje siać, a to co się zbiera to tylko pewien etap produkcji, poprzedzający ostateczne przygotowanie towaru do wymogów rynku zbytu.

Konsolidacja rolnictwa. Przedstawiając strukturę polskiego rolnictwa najczęściej wymienia się, że mamy ok. 1,9 mln indywidualnych gospodarstw rolnych i podaje udział w tej liczbie małych, średnich i dużych. Warto także dodać, że na wymienioną liczbę gospodarstw składa się 24,5 mln działek, niekiedy rozrzuconych w promieniu kilku kilometrów. Zdarzają się gospodarstwa podzielone nawet na kilkadziesiąt kawałków (Małopolska). Zawiązywanie grup producentów jest zatem nie tylko budowaniem podstawowych elementów struktury organizacyjnej rynku produktów rolnych, ale również istotnym czynnikiem obszarowej i asortymentowej restrukturyzacji rolnictwa.

Cele współpracy w grupie. Rolnicy, którzy rozważają zawiązanie grupy producentów, muszą dojść do przekonania, że chcą razem podjąć zgodny trud prowadzący do:
# wzmocnienia swojej pozycji w pertraktacjach handlowych z dostawcami środków produkcji i odbiorcami ich produktów,
# planowania produkcji dostosowanej do potrzeb rynku pod względem asortymentu, ilości i jakości,
# zmniejszenia kosztów zaopatrzenia i zbytu przez ich rozłożenie na większą masę produktów oraz zmniejszenia kosztów mechanizacji przez wspólne wykorzystanie sprzętu,
# podwyższenia wartości swojej produkcji przez wielkość oferty pozwalającą na bezpośredni kontakt z ostatecznym odbiorcą oraz przez wstępne przygotowanie produktów do handlu.

Warunki podstawowe, które muszą być spełnione, aby zawiązać grupę producentów rolnych to po pierwsze funkcjonowanie na danym terenie kilkunastu rolników indywidualnie produkujących na skale towarową produkt lub grupę produktów określonych w przepisach (zob. Skrypt nr 4) i jednocześnie dostrzegających ograniczenia rozwoju swej produkcji przy dalszym działaniu samemu, a po drugie istnienie inicjatora (inicjatorów) działań przygotowawczych akceptowanego przez pozostałych kandydatów na członków grupy. Jeżeli są ci co mogą i chcą oraz mają swojego lidera, czas na zewnętrzną pomoc doradczą i szkoleniową (zob. informację na końcu skryptu).

Pierwsze spotkanie z udziałem osób przekonanych do współdziałania z innymi ma dokładnie określić i wyjaśnić cele przyświecające zawiązaniu grupy, tak aby wszyscy rozumieli je tak samo i akceptowali bez niedomówień. Spośród podtrzymujących swój zamiar stworzenia grupy należy wybrać 3 do 5 osób, które jako grono inicjatywne poświęcą swój czas i pokierują dalszymi przygotowaniami do zawiązania grupy. Wybrane osoby powinny również korzystać z pomocy wymienionych dalej ośrodków aby dobrze przygotować się do oceny realności planowanego przedsięwzięcia i możliwych do osiągnięcia korzyści dla przyszłych członków grupy oraz przedstawienia najkorzystniejszej formy prawnej a także założeń do planu działania grupy. Do realizacji celu gospodarczego, a taki przede wszystkim stawia sobie grupa producentów rolnych, przydatne są forma spółdzielni oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zebranie założycielskie. Po sprecyzowaniu i skonsultowaniu koncepcji działania grupy, jej formy prawnej i projektu statutu, grono inicjatywne zwołuje zebranie założycielskie z udziałem notariusza, na którym zebrani powinni podjąć uchwałę o utworzeniu grupy i przyjęciu jej statutu oraz własnoręcznie (wszyscy członkowie założyciele) podpisać statut grupy. Ponieważ istnieje wymóg ustawowy, że żaden z udziałowców lub akcjonariuszy grupy nie może mieć więcej niż 20% głosów na walnym zgromadzeniu członków grupy, grupa nie może liczyć mniej niż pięciu członków.

Władze grupy. Na walnym zgromadzeniu członków grupy wybierany jest jej zarząd, zgodnie z przepisami zawartymi w statucie. Do zarządu można wybrać osobę, która nie jest członkiem grupy, a która może sprawnie wypełniać funkcje menedżerskie; zadania takie można także powierzyć wyspecjalizowanej firmie zewnętrznej. Zarząd jest m. in. odpowiedzialny za planowanie i realizację zadań, za wszelkie rozliczenia zewnętrzne oraz za bieżące kierowanie sprawami grupy zgodnie z przepisami prawa. Po wybraniu pierwszego składu zarządu, ma on obowiązek zgłosić grupę (spółdzielnię czy spółkę) do Krajowego Rejestru Sądowego, niezależnie od zarejestrowania grupy w Rejestrze Wojewody. Zarząd przygotowuje i przedkłada walnemu zgromadzeniu członków grupy wszechstronny plan jej działania.

Kompetentne porady można uzyskać we wszystkich terenowych ośrodkach doradztwa rolniczego, w Izbach Rolniczych oraz w placówkach Fundacji Spółdzielczości Wiejskiej.