EUROPEJSKA AKADEMIA SOŁTYSÓW
Skrypt 49 - 4 marca 2003 r.

---

Osiem miesięcy temu, w skrypcie 15, podane były przykładowe obliczenia pokazujące różnice w przychodach gospodarstw rolnych w wariantach - Polska poza Unią oraz Polska w Unii. Dzisiaj, po zakończeniu negocjacji i uzgodnieniu zapisów traktatowych, gdy wiemy znacznie więcej, choć jeszcze nie wszystko, takie porównanie będzie znacznie bliższe rzeczywistości. Podstawiając dane o własnym gospodarstwie każdy rolnik może sam obliczyć jak zmieni się jego sytuacja gdy Polska stanie się członkiem UE. Warto przy tym pamiętać, że wejście do Unii to także nieco inna struktura cen płodów rolnych, a także możliwy wzrost kosztów produkcji. Jakby nie liczyć wychodzi lepszy wynik niż obecnie. W obliczeniach przyjęto kurs 1 euro = 4 złote.

---

Unijna stawka dopłat. Często mówi się o procentach: za rok 2004 - 25% + 11% (z pieniędzy UE), a z dodatkiem z polskiego budżetu - nie więcej jak 55% stawki unijnej. A co to jest ta stawka unijna, skąd się bierze i czego dotyczy? Ile otrzymałby nasz rolnik gdyby to było 100%? Przypominając dane ze skryptu 45 - obliczenie pełnej unijnej stawki dla Polski uwzględniającej wynegocjowane warunki - daje średnią dla lat 2004-2006 równą 165 euro (660 zł) rocznie na hektar użytków rolnych. Dla porównania tak samo obliczona pełna stawka dla rolnika portugalskiego będącego od 16 lat w Unii wynosi 94 euro. Te wszystkie procenty należy więc liczyć od 165 euro/ha, a dokładniej od 161 euro za rok 2004, od 165 euro za rok 2005 i od 170 euro za rok 2006.

Zapis traktatowy - regulamin rozdziału. W traktacie akcesyjnym przygotowywanym do parafowania podpisem premiera w połowie kwietnia w Atenach, a następnie oczekującym na podpis prezydenta RP, wymienia się wynegocjowane kwoty na dopłaty bezpośrednie dla polskich rolników w ich łącznej wysokości. Szczegóły rozdziału przyznanej nam puli będą opisane w odrębnym regulaminie. Opierając się na ustalonych wynikach negocjacji Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA przedstawiła wstępne wyliczenia stawek dopłat bezpośrednich.

Dane wyjściowe dla Polski. Całkowita powierzchnia użytków rolnych utrzymanych w dniu 30 czerwca 2003 r. w dobrej kulturze w gospodarstwach mających powyżej 1 ha - 15 323 tys. ha, powierzchnia pod uprawy objęte w UE dopłatami bezpośrednimi do produkcji roślinnej - 9 505 tys. ha, powierzchnia trwałych użytków zielonych (paszowa) - 3 514 tys. ha (przy uwzględnieniu upraw wykorzystywanych do produkcji pasz zielonych - 4 119 tys. ha), kwota środków unijnych za lata 2004-2006 - 9,6 mld zł, obowiązkowa kwota środków polskich - 2,4 mld zł, dozwolona dodatkowa kwota środków polskich - 6,3 mld zł. Warto dodać, że Unia Europejska zaoferowała dla polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich - niezależnie od dopłat bezpośrednich - kwotę ponad 15 mld zł na skup interwencyjny, działania wynikające z Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Sektorowego Programu Operacyjnego. Ta ostatnia kwota będzie musiała być wsparta naszym udziałem własnym równym 2,37 mld zł.

Stawki na hektar
W a r i a n t : A (dopłaty paszowe do powierzchni łąk i pastwisk)
za 2004 r.: podstawowa - 161 zł/ha, dodatkowa (roślinna, gwarantowana) - 89 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, gwarantowana) - 65 zł/ha, dodatkowa (roślinna, dozwolona) - do 192 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, dozwolona) - do 116 zł/ha;
za 2005 r.: podstawowa - 199 zł/ha, dodatkowa (roślinna, gwarantowana) - 80 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, gwarantowana) - 58 zł/ha, dodatkowa (roślinna, dozwolona) - do 204 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, dozwolona) - do 167 zł/ha;
za 2006 r.: podstawowa - 238 zł/ha, dodatkowa (roślinna, gwarantowana) - 65 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, gwarantowana) - 47 zł/ha, dodatkowa (roślinna, dozwolona) - do 220 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, dozwolona) - do 228 zł/ha;
W a r i a n t : B (dopłaty paszowe do powierzchni łąk, pastwisk i upraw wykorzystywanych do produkcji pasz zielonych - np. roślin strączkowych pastewnych, koniczyny, lucerny, esparcety, seradeli)
za 2004 r.: podstawowa - 161 zł/ha, dodatkowa (roślinna, gwarantowana) - 89 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, gwarantowana) - 55 zł/ha, dodatkowa (roślinna, dozwolona) - do 192 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, dozwolona) - do 76 zł/ha;
za 2005 r.: podstawowa - 199 zł/ha, dodatkowa (roślinna, gwarantowana) - 80 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, gwarantowana) - 49 zł/ha, dodatkowa (roślinna, dozwolona) - do 204 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, dozwolona) - do 114 zł/ha;
za 2006 r.: podstawowa - 238 zł/ha, dodatkowa (roślinna, gwarantowana) - 65 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, gwarantowana) - 40 zł/ha, dodatkowa (roślinna, dozwolona) - do 220 zł/ha, dodatkowa (zwierzęca, dozwolona) - do 160 zł/ha.

Przykład gospodarstwa 30 ha UR
Strukrura i powierzchnia upraw
# produkcja roślinna otrzymująca w UE dopłaty: 11,88 ha - zboża, w tym kukurydza na ziarno i kiszonkę, 1,76 ha - oleiste (rzepak, rzepik, słonecznik, soja), 1,20 ha - ziemniaki skrobiowe, razem 14,84 ha; (dopłaty przysługują także za uprawy roślin wysokobiałkowych, jak groch, łubin, bobik, za len i konopie, za tytoń, chmiel oraz rośliny strączkowe, jak wyka, cieciorka, soczewica);
# produkcja roślinna nie otrzymująca w UE dopłat: 6,33 ha - buraki cukrowe, ziemniaki, uprawy sadownicze, uprawy warzywnicze, ugory;
# łąki i pastwiska: 8,83 ha.
Dopłaty za rok 2004 (płatne w 2005):
# podstawowa: 161 zł x 30 ha = 4830 zł, dodatkowa (roślinna, gwarantowana): 89 zł x 14,84 ha = 1320 zł, dodatkowa (zwierzęca, gwarantowana): 65 zł x 8,83 ha = 574 zł; razem dopłaty gwarantowane: 6724 zł (średnio 224 zł/ha);
# dodatkowa (roślinna, dozwolona): do 192 zł x 14,84 ha = do 2849 zł, dodatkowa (zwierzęca, dozwolona): do 116 zł x 8,83 ha = do 1024 zł; razem dopłaty dodatkowe dozwolone: do 3873 zł (średnio 129 zł/ha);
# razem dopłaty gwarantowane i dodatkowe dozwolone: do 10.597 zł (średnio 353 zł/ha).
To samo gospodarstwo przy kursie 1 euro = 4,31 zł (taki podaje tabela NBP z 4 marca 2003 r.) może otrzymać do 11.418 zł (średnio 380 zł/ha).
W podany wyżej sposób można samodzielnie obliczyć dopłaty dla swojego gospodarstwa za rok 2004 i dwa następne lata.

Polska poza Unią w latach 2004-2006 nie będzie objęta żadnymi zewnętrznymi dopłatami, przychody gospodarstw będą odbiciem naszej sytuacji gospodarczej oraz zasobności polskiego budżetu, a nic nie wskazuje na to, że rolnikom uda się sprzedać więcej i drożej (realnie drożej), nic też nie wskazuje na to, że państwo będzie mogło bardziej niż obecnie wspierać rolnictwo z budżetu. Przed tanim importem można się bronić wysypując zboże z wagonów - ale to nikomu nie przysparza dobra, można też uchwalać prawne zakazy - ale zakaz importu zwykle wywołuje odmowę przyjęcia naszego eksportu. Można wojować między sobą i z całym światem, tylko po co, można nie brać pieniędzy z Unii, tylko dlaczego, można tkwić we własnej biedzie, tylko jak długo, można bać się wszystkiego co nowe i każdego kto obcy, tylko jak poprawić własny los. Warto to wszystko rozważyć zanim się powie "tak" lub "nie" w tegorocznym czerwcowym referendum.