Stan prawny obowiązujący
od 2007.03.19,
(z przepisami, które mają zastosowanie
do kadencji 2006-2010);
ostatnie uwzględnione zmiany
wg Dz.U. 2007.48.327.
Ustawa traci moc z dniem 31 lipca 2011 r.
1 sierpnia 2011 r. wchodzi w życie
Ustawa "Kodeks wyborczy"

---

[Rozdziały: 1 - Przepisy ogólne (art. 1-6), 2 - Zgłaszanie i rejestracja kandydatów (art. 7-14), 3 - Sposób głosowania i ustalenia wyników wyborów (art. 15-22), 4 - Kampania wyborcza i finansowanie wyborów (art. 23-25), 5 - Wygaśnięcie mandatu wójta (art. 26-27), 5a - Przepisy karne (art. 27a-27s), 6 - Zmiany w przepisach obowiązujących (art. 28-98), 7 - Przepisy dostosowujące, przejściowe i końcowe (art. 99-102)]

---

1. Ustawa określa zasady i tryb bezpośredniego wyboru wójta, burmistrza i prezydenta miasta.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o wójcie, należy przez to rozumieć także burmistrza i prezydenta miasta.
1. Wójt wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym.
2. W sprawach nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. nr 95, poz. 602 i nr 160, poz. 1060, z 2001 r. nr 45, poz. 497 i nr 89, poz. 971 oraz z 2002 r. nr 23, poz. 220).
1. Prawo wybierania wójta w danej gminie (czynne prawo wyborcze) ma każdy, kto posiada prawo wybierania do rady tej gminy.
2. Prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybieralności do rady gminy, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje.
3. Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować na wójta w innej gminie.
1. Za wybranego na wójta uważa się tego kandydata, który w głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów.
2. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymał określonej w ust. 1 liczby ważnie oddanych głosów, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
3. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy dwóch lub więcej kandydatów otrzyma tę samą liczbę głosów uprawniającą do udziału w ponownym głosowaniu, o dopuszczeniu kandydata do wyborów w ponownym głosowaniu rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów otrzymał większą liczbę głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa - rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. W losowaniu mają prawo uczestniczenia wszyscy kandydaci lub pełnomocnicy ich komitetów wyborczych.
4. Jeżeli którykolwiek z dwóch kandydatów, o których mowa w ust. 3, wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze albo umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku termin ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.
5. Za wybranego w ponownym głosowaniu uważa się tego kandydata, który otrzymał większą liczbę ważnie oddanych głosów.
6. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, gminna komisja wyborcza niezwłocznie informuje, w drodze uchwały, o konieczności i przyczynach przeprowadzenia ponownego głosowania oraz podaje datę ponownego głosowania, a także nazwiska i imiona kandydatów kandydujących w ponownym głosowaniu. Jeden egzemplarz uchwały przekazuje się niezwłocznie komisarzowi wyborczemu.
7. Przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio w przypadku, o którym mowa w ust. 4, z tym że w uchwale podaje się nazwisko i imię (imiona) nowego kandydata dopuszczonego do wyborów w ponownym głosowaniu.
8. W przypadku gdy dwóch kandydatów w ponownym głosowaniu otrzyma tę samą liczbę głosów, za wybranego uważa się tego kandydata, który w większej liczbie obwodów głosowania otrzymał więcej głosów niż drugi kandydat.
9. W przypadku gdy obaj kandydaci w ponownym głosowaniu otrzymają tę samą liczbę głosów i w tej samej liczbie obwodów głosowania otrzymają większą liczbę głosów, o wyborze wójta rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. W losowaniu mają prawo uczestniczenia obaj kandydaci lub pełnomocnicy ich komitetów wyborczych.
10. Tryb przeprowadzania losowania, o którym mowa w ust. 3 i 9, określa Państwowa Komisja Wyborcza.
1. Wybory wójtów zarządza Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, łącznie z wyborami do rad gmin, w trybie określonym w art. 25 ustawy, o której mowa w art. 2 ust. 2.
2. Przedterminowe wybory wójta zarządza Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, w trybie określonym w art. 26 ustawy, o której mowa w art. 2 ust. 2.
1. Państwowa Komisja Wyborcza i komisarze wyborczy organizują wybory i sprawują nadzór nad ich przebiegiem zgodnie z przepisami prawa.
2. Wybory przeprowadzają komisje powołane do przeprowadzenia wyborów do rad gmin.
3. W przypadku wyborów przedterminowych, w których wybiera się tylko wójta, powołuje się gminną komisję wyborczą i obwodowe komisje wyborcze w trybie i na zasadach określonych w ustawie, o której mowa w art. 2 ust. 2.


1. Prawo zgłaszania kandydatów na wójta przysługuje:
1) partiom politycznym i koalicjom partii politycznych,
2) stowarzyszeniom i organizacjom społecznym,
3) wyborcom.
2. Do zgłaszania kandydatów na wójta stosuje się odpowiednio przepisy ustawy, o której mowa w art. 2 ust. 2, dotyczące komitetów wyborczych, z tym że prawo zgłoszenia ma komitet wyborczy, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. W każdym z tych okręgów liczba zarejestrowanych przez ten komitet kandydatów na radnych nie może być mniejsza niż liczba radnych wybieranych w tym okręgu.
3. Kandydatów na wójta zgłasza się do gminnej komisji wyborczej najpóźniej w 25 dniu przed dniem wyborów do godziny 24.
4. Jeżeli w wyborach przedterminowych wybiera się tylko wójta, przepisów ust. 2 nie stosuje się. W celu zgłoszenia kandydata na wójta komitet wyborczy musi uzyskać poparcie, ujętych w rejestrze wyborców, co najmniej:
1) 150 wyborców - w gminie liczącej do 5 000 mieszkańców,
2) 300 wyborców - w gminie liczącej do 10 000 mieszkańców,
3) 600 wyborców - w gminie liczącej do 20 000 mieszkańców,
4) 1 500 wyborców - w gminie liczącej do 50 000 mieszkańców,
5) 2 000 wyborców - w gminie liczącej do 100 000 mieszkańców,
6) 3 000 wyborców - w gminie liczącej powyżej 100 000 mieszkańców.
5. Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określa, w drodze rozporządzenia, wzór wykazu osób popierających zgłoszenie kandydata, o którym mowa w ust. 4.
1. W zgłoszeniu kandydata na wójta podaje się:
1) imię (imiona), nazwisko, wiek, wykształcenie i miejsce zamieszkania zgłaszanego kandydata, wraz ze wskazaniem przynależności do partii politycznej, o ile kandydat jest członkiem partii politycznej,
2) oznaczenie komitetu dokonującego zgłoszenia oraz imię (imiona), nazwisko i adres działającego w jego imieniu pełnomocnika.
2. Do zgłoszenia należy dołączyć:
1) pisemne oświadczenie kandydata o wyrażeniu zgody na kandydowanie oraz o posiadaniu prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego),
2) w przypadku wyborów przedterminowych - wykaz wyborców popierających kandydata.
3. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, zawiera imię (imiona), nazwisko, wiek, wykształcenie, numer ewidencyjny PESEL, własnoręczny podpis kandydata i datę.
1. Gminna komisja wyborcza niezwłocznie rejestruje kandydata, sporządzając protokół rejestracji kandydata na wójta, jeżeli zgłoszenie spełnia warunki określone w ustawie.
2. Po jednym egzemplarzu protokołu rejestracji przekazuje się pełnomocnikowi komitetu wyborczego i komisarzowi wyborczemu.
1. Gminna komisja wyborcza sporządza listę kandydatów, na której, w kolejności alfabetycznej nazwisk, umieszcza nazwiska, imiona, wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania, nazwę komitetu zgłaszającego kandydata oraz nazwę partii politycznej, do której należy kandydat.
2. Najpóźniej w 15 dniu przed dniem wyborów gminna komisja wyborcza podaje dane, o których mowa w ust. 1, do wiadomości wyborców, przez rozplakatowanie obwieszczeń.
1. Jeżeli w terminie, o którym mowa w art. 7 ust. 3, nie zgłoszono żadnego kandydata lub zgłoszono tylko jednego kandydata, gminna komisja wyborcza niezwłocznie wzywa, przez rozplakatowanie obwieszczeń, do dokonania dodatkowych zgłoszeń. W takim przypadku termin zgłaszania kandydatów ulega przedłużeniu o 5 dni, licząc od dnia rozplakatowania obwieszczeń.
2. Jeżeli mimo postępowania, o którym mowa w ust. 1, nie zostanie zarejestrowany żaden kandydat, wyboru wójta dokonuje rada gminy bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.
3. Jeżeli mimo postępowania, o którym mowa w ust. 1, zostanie zarejestrowany tylko jeden kandydat, wybory przeprowadza się, z tym że tego kandydata uważa się za wybranego, jeżeli w głosowaniu uzyskał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów.
4. W przypadku gdy kandydat, o którym mowa w ust. 3, nie uzyskał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów, wyboru wójta dokonuje rada gminy bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.
5. Jeżeli w wyborach ma być przeprowadzone głosowanie tylko na jednego kandydata, gminna komisja wyborcza stwierdza ten fakt w drodze uchwały, podanej do wiadomości publicznej. Przepis art. 10 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
6. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio w przypadku braku kandydatów.
7. Wyboru wójta w trybie określonym w ust. 2 i 4 dokonuje się na zasadach:
1) prawo zgłoszenia kandydata na wójta przysługuje grupie radnych stanowiącej co najmniej 1/3 ustawowego składu rady,
2) zgłoszenie kandydata na wójta musi mieć formę pisemną,
3) radnemu przysługuje prawo poparcia w zgłoszeniu tylko jednego kandydata.
8. Do kandydata na wójta wybieranego w trybie, o którym mowa w ust. 2, 4 i 7, stosuje się art. 3 ust. 2 i 3 oraz odpowiednio art. 8.
9. Jeżeli w przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 4, rada gminy nie dokona wyboru wójta w terminie dwóch miesięcy od dnia wyborów, obowiązki wójta do końca kadencji pełni osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
1. Gminna komisja wyborcza skreśla z listy kandydatów tego kandydata, który wycofał zgodę na kandydowanie, nie spełnia warunków określonych w art. 3 ust. 2 i 3 albo zmarł. Informację o skreśleniu gminna komisja wyborcza niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej.
2. Jeżeli skreślenie nazwiska kandydata nastąpiło wskutek śmierci kandydata, komisja informuje właściwego pełnomocnika o możliwości zgłoszenia nowego kandydata. Uzupełnienia listy dokonuje się najpóźniej w 15 dniu przed dniem wyborów.
Gminna komisja wyborcza zarządza wydrukowanie kart do głosowania i zapewnia ich przekazanie obwodowym komisjom wyborczym w trybie określonym przez komisarza wyborczego.
1. Na karcie do głosowania wymienia się w kolejności alfabetycznej nazwiska i imiona zarejestrowanych kandydatów na wójta, wraz z nazwą lub skrótem nazwy komitetu wyborczego, który zgłosił kandydata.
2. Na karcie do głosowania drukuje się odcisk pieczęci gminnej komisji wyborczej.
3. Na karcie do głosowania umieszcza się informację o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu.
4. Karta do głosowania może być zadrukowana tylko po jednej stronie. Wielkość i rodzaj czcionek powinny być jednakowe dla nazwisk wszystkich kandydatów i oznaczeń umieszczonych na karcie.
5. Wzór karty do głosowania ustala Państwowa Komisja Wyborcza.


Wyborca może oddać głos tylko na jednego kandydata.
1. Wyborca głosuje, stawiając znak "X" w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów.
2. Jeżeli znak "X" postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub więcej kandydatów albo nie postawiono tego znaku obok nazwiska żadnego kandydata, głos uznaje się za nieważny.
3. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk lub nazw albo poczynienie innych dopisków poza kratką nie wpływa na ważność oddanego głosu.
1. W przypadku głosowania na jednego kandydata w sytuacji, o której mowa w art. 11 ust. 3, wyborca głosuje na kandydata, stawiając znak "X" w kratce oznaczonej słowem "TAK" z lewej strony obok nazwiska kandydata.
2. Postawienie znaku "X" w kratce oznaczonej słowem "NIE" z lewej strony obok nazwiska kandydata oznacza, że jest to głos ważny oddany przeciwko wyborowi kandydata na wójta.
3. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk lub nazw albo poczynienie innych dopisków poza kratką nie wpływa na ważność oddanego głosu.
4. Przepisy art. 14 stosuje się odpowiednio.
Obwodowa komisja wyborcza ustala, na podstawie ważnych kart do głosowania, liczbę głosów nieważnych oraz liczbę głosów ważnie oddanych na kandydatów.
1. W protokole głosowania w obwodzie wymienia się liczby:
1) osób uprawnionych do głosowania,
2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,
3) oddanych kart do głosowania,
4) kart nieważnych,
5) kart ważnych,
6) głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności,
7) głosów ważnie oddanych na każdego z kandydatów.
2. W protokole wymienia się ponadto liczbę otrzymanych i niewykorzystanych kart do głosowania.
3. W przypadku wyborów, o których mowa w art. 11 ust. 3, w protokole wymienia się ponadto liczbę głosów ważnie oddanych przeciwko wyborowi kandydata na wójta.
4. W protokole podaje się czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania oraz omawia zarządzenia i wydane decyzje, jak również inne istotne okoliczności związane z przebiegiem głosowania.
5. Protokół podpisują i każdą ze stron parafują wszystkie osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.
6. Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag, z wymienieniem konkretnych zarzutów.
7. Przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio do członków obwodowej komisji wyborczej, z tym że nie zwalnia ich to z obowiązku podpisania protokołu głosowania w obwodzie.
1. Gminna komisja wyborcza, na podstawie otrzymanych od obwodowych komisji wyborczych protokołów głosowania w obwodzie w wyborach na wójta, ustala wyniki głosowania na poszczególnych kandydatów i wynik wyborów oraz sporządza, w trzech egzemplarzach, protokół wyników głosowania i wyniku wyborów.
2. W protokole wymienia się liczby:
1) osób uprawnionych do głosowania,
2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,
3) oddanych kart do głosowania,
4) kart nieważnych,
5) kart ważnych,
6) głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności,
7) głosów ważnie oddanych na każdego kandydata.
3. Przy ustalaniu wyników głosowania mogą być obecni pełnomocnicy.
4. Przepisy art. 19 ust. 2-7 stosuje się odpowiednio.
1. W protokole, o którym mowa w art. 20, wymienia się ponadto imię (imiona) i nazwisko wybranego wójta. W protokole podaje się także przebieg losowania, o którym mowa w art. 4 ust. 3 i 9.
2. W przypadku wyborów, o których mowa w art. 11 ust. 3, gminna komisja wyborcza stwierdza, czy kandydat otrzymał wymaganą dla wyboru liczbę ważnie oddanych głosów.
3. W przypadku ustalenia przez gminną komisję wyborczą, że żaden z kandydatów nie otrzymał wymaganej większości głosów, w protokole stwierdza się ten fakt i wskazuje się dwóch kandydatów, którzy otrzymali kolejno największe liczby ważnie oddanych głosów.
Gminna komisja wyborcza wydaje wybranemu wójtowi zaświadczenie o wyborze na wójta, którego wzór określa Państwowa Komisja Wyborcza.


1. Komitetom wyborczym, których kandydaci na wójta zostali zarejestrowani, przysługuje w okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej prawo do nieodpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych w programach regionalnych telewizji publicznej i publicznego radia na ich koszt.
2. Łączny czas nieodpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych wynosi w każdym programie regionalnym telewizji publicznej 2 godziny i w każdym programie regionalnym publicznego radia 4 godziny.
3. Podział czasu antenowego pomiędzy uprawnione komitety wyborcze jest dokonywany proporcjonalnie do liczby zarejestrowanych kandydatów na wójtów na obszarze emitowania audycji wyborczych.
4. Czas audycji wyborczych komitetów wyborczych, o których mowa w ust. 1, może być łączony w tym samym programie regionalnym, na wniosek pełnomocnika komitetu wyborczego, z czasem audycji wyborczych przysługującym temu samemu komitetowi z tytułu udziału w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Wniosek w sprawie połączenia czasu audycji wyborczych składa się najpóźniej w 20 dniu przed dniem wyborów dyrektorowi oddziału Telewizji Polskiej lub prezesowi zarządu spółki Polskiego Radia, właściwym dla programu regionalnego, w którym łączne audycje wyborcze mają być rozpowszechniane.
5. W wyborach przedterminowych łączny czas nieodpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych w odpowiednich programach regionalnych wynosi 30 minut w telewizji publicznej i 60 minut w publicznym radiu.
6. Czas, o którym mowa w ust. 5, w każdym programie regionalnym dzieli się równo między wszystkie uprawnione komitety wyborcze.
7. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji określa, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, tryb postępowania w sprawach podziału czasu nieodpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych, sposób przygotowania i emisji tych audycji oraz sposób upowszechniania informacji o terminach emisji audycji wyborczych.
1. Do finansowania komitetów wyborczych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy, o której mowa w art. 2 ust. 2, z tym że limity wydatków w przypadku komitetów wyborczych, które zarejestrowały kandydata na wójta, ulegają powiększeniu o kwotę ustaloną na zasadach określonych w ust. 5.
2. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, którego kandydat został zarejestrowany, obowiązany jest sporządzić sprawozdanie finansowe o źródłach pozyskania funduszy oraz poniesionych wydatkach na cele wyborcze według wzoru ustalonego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą.
3. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, którego zarówno kandydat na wójta, jak też lista kandydatów na radnych zostały zarejestrowane, sporządza łączne sprawozdanie finansowe o źródłach pozyskanych funduszy oraz poniesionych wydatkach na cele wyborcze.
4. Wzór łącznego sprawozdania finansowego, o którym mowa w ust. 3, ustala minister właściwy do spraw finansów publicznych w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej.
5. Limit wydatków związanych z prowadzeniem kampanii wyborczej kandydata na wójta w gminach do 500 000 mieszkańców ustala się mnożąc liczbę mieszkańców danej gminy przez kwotę 50 groszy, a w gminach powyżej 500 000 mieszkańców mnożąc pierwsze 500 000 mieszkańców przez kwotę 50 groszy, a nadwyżkę ponad 500 000 mieszkańców - przez kwotę 25 groszy.
6. Komisarz wyborczy w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia rozporządzenia o zarządzeniu wyborów podaje do wiadomości publicznej, w formie komunikatu w dzienniku o zasięgu wojewódzkim, liczbę mieszkańców w poszczególnych gminach według stanu na koniec roku poprzedzającego rok, w którym wybory są przeprowadzane.
Wydatki związane z organizacją przygotowań i przeprowadzeniem wyborów wójtów pokrywane są z budżetu państwa na zasadach określonych w art. 81 ustawy, o której mowa w art. 2 ust. 2.


1. Wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek:
1) odmowy złożenia ślubowania,
•  [Utracił moc 19.03.2007] 1a) niezłożenia w terminach, określonych w odrębnych przepisach, oświadczenia o swoim stanie majątkowym, oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka, oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez małżonka lub informacji o zatrudnieniu, rozpoczęciu świadczenia pracy lub wykonywania czynności zarobkowych albo zmianie stanowiska małżonka

•  [Art. 26 ust. 1 pkt 1a został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji RP. Wyrok TK z dnia 13 marca 2007 r. ogłoszony 19 marca 2007 r. (Dz.U. 2007.48.327).]

2) pisemnego zrzeczenia się mandatu,
3) utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów,
4) naruszenia ustawowych zakazów łączenia funkcji wójta z wykonywaniem funkcji lub prowadzenia działalności gospodarczej, określonych w odrębnych przepisach,
5) [uchylony]
6) orzeczenia trwałej niezdolności do pracy w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
7) śmierci,
8) odwołania w drodze referendum,
9) odwołania wójta w trybie art. 96 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 oraz z 2002 r. nr 23, poz. 220, nr 62, poz. 558 i nr 113, poz. 984),
10) zmian w podziale terytorialnym, o których mowa w art. 197 ust. 1 pkt 4 ustawy, o której mowa w art. 2 ust. 2.
2. Wygaśnięcie mandatu w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1-7 stwierdza rada gminy, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie miesiąca od dnia wystąpienia przesłanek wygaśnięcia mandatu. Przed podjęciem uchwały o wygaśnięciu mandatu z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 1-5, należy umożliwić wójtowi złożenie wyjaśnień.
3. Uchwałę o wygaśnięciu mandatu wójta w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1-7, przewodniczący rady gminy niezwłocznie przesyła wojewodzie i komisarzowi wyborczemu.
4. Jeżeli wójt przed dniem wyboru wykonywał funkcję lub prowadził działalność gospodarczą, o których mowa w ust. 1 pkt 4, obowiązany jest do zrzeczenia się funkcji lub zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania.
5. W przypadku niezrzeczenia się funkcji lub niezaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez wójta w terminie, o którym mowa w ust. 4, rada gminy stwierdza wygaśnięcie mandatu wójta, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie miesiąca od upływu tego terminu.
1. Od uchwały rady gminy o wygaśnięciu mandatu wójta z przyczyn, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 3 i 4, wójtowi, którego uchwała dotyczy, przysługuje odwołanie do właściwego sądu okręgowego w terminie 7 dni od dnia jej doręczenia. Przepisy art. 60 i art. 61 ustawy, o której mowa w art. 2 ust. 2, stosuje się odpowiednio.
2. Wygaśnięcie mandatu wójta następuje z dniem wydania przez sąd orzeczenia oddalającego odwołanie.


1. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, prowadzi agitację wyborczą:
1) w siedzibach urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego bądź sądów,
2) na terenie zakładów pracy w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie,
3) na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych,
4) w lokalu wyborczym lub na terenie budynku, w którym lokal się znajduje
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi agitację wyborczą na terenie szkół podstawowych lub gimnazjów wobec uczniów nieposiadających prawa wybierania.
1. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta:
1) umieszcza plakaty i hasła wyborcze na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych bez zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości,
2) przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych w celu prowadzenia kampanii wyborczej narusza obowiązujące przepisy porządkowe,
3) umieszcza plakaty i hasła wyborcze w taki sposób, że nie można ich usunąć bez powodowania szkód
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega:
1) pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego, który w terminie 30 dni po dniu wyborów nie usunie plakatów i haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych ustawionych w celu prowadzenia kampanii,
2) osoba będąca redaktorem w rozumieniu prawa prasowego, która dopuszcza do niewykonania obowiązku umieszczenia w informacjach, komunikatach, apelach i hasłach wyborczych, ogłaszanych w prasie drukowanej lub w telewizji bądź radiu na koszt komitetów wyborczych, partii politycznej lub organizacji popierających kandydatów, a także na koszt samych kandydatów, wskazania przez kogo są opłacane i od kogo pochodzą.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, nie umieszcza w materiałach wyborczych oznaczenia od kogo pochodzą
- podlega karze grzywny.
1. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, zbiera podpisy osób popierających zgłoszenie kandydata, stosując groźbę, podstęp lub jakąkolwiek inną formę nacisków zmierzających do uzyskania podpisów
- podlega grzywnie od 1 000 do 10 000 złotych.
2. Tej samej karze podlega, kto zbiera podpisy osób popierających zgłoszenie kandydata na terenie jednostek wojskowych lub innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej albo oddziałów obrony cywilnej lub skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
3. Kto udziela wynagrodzenia pieniężnego w zamian za zbieranie lub złożenie podpisu pod zgłoszeniem kandydata
- podlega grzywnie od 10 000 do 50 000 złotych.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania, zwołuje zgromadzenia, organizuje pochody lub manifestacje, wygłasza przemówienia, rozdaje ulotki lub w jakikolwiek inny sposób prowadzi agitację na rzecz kandydatów
- podlega karze grzywny.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, bez uprzedniej zgody pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego prowadzi agitację wyborczą polegającą na organizowaniu wieców wyborczych kandydatów, rozpowszechnianiu programów wyborczych kandydatów, albo komitetów wyborczych, lub ich materiałów propagandowych o charakterze reklamy rozpowszechnianej dla celów kampanii wyborczej za pomocą środków masowego przekazu, plakatów, broszur lub ulotek o masowym nakładzie, lub za pośrednictwem infolinii o bezpłatnym dostępie
- podlega karze grzywny.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania, podaje do wiadomości publicznej wyniki przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych lub przewidywanych wyników wyborów, lub wyniki sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania
- podlega grzywnie od 500 000 do 1 000 000 złotych.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, prowadząc agitację wyborczą na rzecz komitetów wyborczych lub kandydatów organizuje podczas kampanii wyborczej loterie fantowe lub innego rodzaju gry losowe albo konkursy, w których wygranymi są nagrody pieniężne lub przedmioty o wartości wyższej niż wartość przedmiotów zwyczajowo używanych w celach reklamowych lub promocyjnych
- podlega grzywnie od 5 000 do 50 000 złotych.
1. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, podaje lub dostarcza, w ramach prowadzonej kampanii wyborczej, napoje alkoholowe nieodpłatnie lub po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen nabycia lub kosztów wytworzenia
- podlega grzywnie od 5 000 do 50 000 złotych.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, przekazuje środki finansowe lub wartości niepieniężne jednego komitetu na rzecz innego komitetu wyborczego
- podlega karze grzywny od 1 000 do 10 000 złotych.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, organizuje zbiórki publiczne na cele kampanii wyborczej
- podlega grzywnie od 1 000 do 100 000 złotych.
1. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, który w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta nie dopełnia obowiązku gromadzenia środków finansowych na rachunku bankowym
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego zawartej przez niego w imieniu komitetu wyborczego o wymaganym ustawą sposobie dokonywania wpłat na rzecz komitetu wyborczego oraz dopuszczalnym źródle pozyskiwania środków finansowych przez komitet wyborczy, a także o dopuszczalnym terminie dokonywania wpłat.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta:
1) pozyskuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz komitetu wyborczego lub wydatkuje środki finansowe komitetu wyborczego na cele inne niż związane z wyborami,
2) pozyskuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz komitetu wyborczego lub wydatkuje środki finansowe komitetu wyborczego przed dniem, od którego zezwala na to ustawa,
3) pozyskuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz komitetu wyborczego po dniu wyborów,
4) wydatkuje środki finansowe komitetu wyborczego po dniu złożenia sprawozdania finansowego,
5) wydatkuje środki finansowe komitetu wyborczego z naruszeniem limitów wydatków określonych dla komitetów wyborczych,
6) przekazuje komitetowi wyborczemu organizacji albo komitetowi wyborczemu wyborców lub przejmuje w imieniu tych komitetów środki finansowe lub wartości niepieniężne pochodzące z innych źródeł niż od osób fizycznych
- podlega grzywnie od 1 000 do 100 000 złotych.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, po uzyskaniu informacji, z jakich źródeł pochodzą, przyjmuje i przeznacza na kampanię wyborczą środki finansowe lub wartości niepieniężne pochodzące:
1) od osób fizycznych niemających miejsca zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za granicą,
2) od cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
3) z innego źródła niż z funduszu wyborczego partii politycznej tworzącej komitet wyborczy partii politycznej lub z funduszów wyborczych partii politycznych tworzących koalicyjny komitet wyborczy partii politycznych
- podlega grzywnie od 1 000 do 100 000 złotych.
Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta przekazuje komitetowi wyborczemu lub przyjmuje w jego imieniu wartości niepieniężne inne niż nieodpłatne usługi polegające na rozpowszechnianiu plakatów i ulotek wyborczych przez osoby fizyczne
- podlega grzywnie od 1 000 do 100 000 złotych.
1. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, który w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta nie dopełnia w terminie obowiązku przekazania przez komitet wyborczy na rzecz instytucji charytatywnej osiągniętej przez komitet wyborczy nadwyżki pozyskanych środków finansowych nad poniesionymi wydatkami
- podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto nie dopuszcza do wykonania lub utrudnia dopełnienie obowiązku przekazania przez komitet wyborczy na rzecz instytucji charytatywnej nadwyżki pozyskanych środków finansowych nad poniesionymi wydatkami, o którym mowa w ust. 1.
3. Jeżeli osoba, o której mowa w ust. 2, działa nieumyślnie - podlega grzywnie.
1. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, który w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta nie dopełnia obowiązku sporządzenia i przedłożenia w terminie komisarzowi wyborczemu albo Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdania finansowego o źródłach pozyskania funduszy oraz poniesionych wydatkach na cele wyborcze albo podaje w tym sprawozdaniu nieprawdziwe dane
- podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto nie dopuszcza do wykonania lub utrudnia dopełnienie obowiązku sporządzenia i przedłożenia komisarzowi wyborczemu albo Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdania finansowego, o którym mowa w ust. 1.
3. Jeżeli osoba, o której mowa w ust. 2, działa nieumyślnie - podlega grzywnie.
1. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, nie dopuszcza do wykonywania lub utrudnia dopełnienie przez biegłego rewidenta obowiązków przy sporządzaniu opinii lub raportu dotyczącego sprawozdania finansowego
- podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Jeżeli osoba, o której mowa w ust. 1, działa nieumyślnie - podlega grzywnie.
Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 27a-27c, art. 27e, art. 27f, art. 27j i art. 27l, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.


[Większość zmian polega na zastąpieniu użytych w różnych przypadkach wyrazów "zarząd gminy" oraz "przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego" użytymi w odpowiednich przypadkach odpowiednio wyrazami "wójt (burmistrz, prezydent miasta)" oraz "wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa".]
[Zmiany w ustawach:
- o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz.U. 1996.54.245 z późn. zm.),
- o grobach i cmentarzach wojennych (Dz.U. 1933.39.311 z późn. zm.),
- o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U. 2000.23.295 z późn. zm.),
- o utracie mocy prawnej niektórych ksiąg wieczystych (Dz.U. 1960.11.67 z późn. zm.),
- Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 2000.98.1071 z późn. zm.),
- o ochronie dóbr kultury (Dz.U. 1999.98.1150 z późn. zm.),
- o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz.U. 1963.28.169 z późn. zm.),
- Kodeks cywilny (Dz.U. 1964.16.93 z późn. zm.),
- o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. 2002.110.968),
- o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2002.21.205 z późn. zm.),
- o pracowniczych ogrodach działkowych (Dz.U. 1996.85.390 z późn. zm.),
- Karta Nauczyciela (Dz.U. 1997.56.357 z późn. zm.),
- Prawo przewozowe (Dz.U. 2000.50.601 z późn. zm.),
- o drogach publicznych (Dz.U. 2000.71.838 z późn. zm.),
- o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz.U. 2001.33.388 z późn. zm.),
- o samorządzie gminnym (Dz.U. 2001.142.1591 z późn. zm.),
- o pracownikach samorządowych (Dz.U. 2001.142.1593),
- o Policji (Dz.U. 2002.7.58 z późn. zm.),
- o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2000.47.544),
- o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. 1998.7.25 z późn. zm.),
- o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. 2002.112.982 z późn. zm.),
- o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991.81.351 z późn. zm.),
- o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 1991.88.400 z późn. zm.),
- o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. 1991.91.408 z późn. zm.),
- o systemie oświaty (Dz.U. 1996.67.329 z późn. zm.),
- o lasach (Dz.U. 2000.56.679 z późn. zm.),
- o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. 2001.55.577 z późn. zm.),
- Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 1994.27.96 z późn. zm.),
- o zagospodarowaniu nieruchomości Skarbu Państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej (Dz.U. 1994.79.363 z późn. zm.),
- o zamówieniach publicznych (Dz.U. 2002.72.664 z późn. zm.),
- o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 1999.15.139 z późn. zm.),
- o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. 1994.123.600 z późn. zm.),
- o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. 2001.6.56 z późn. zm.),
- o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. 1995.16.78 z późn. zm.),
- o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. 1995.74.368 z późn. zm.),
- o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2002.42.368 z późn. zm.),
- o referendum (Dz.U. 1995.99.487 z późn. zm.),
- Prawo łowieckie (Dz.U. 2002.42.372),
- o izbach rolniczych (Dz.U. 2002.101.927),
- o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. 1996.118.561 z późn. zm.),
- o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 1996.132.622 z późn. zm.),
- o muzeach (Dz.U. 1997.5.24 z późn. zm.),
- o gospodarce komunalnej (Dz.U. 1997.9.43 z późn. zm.),
- Prawo energetyczne (Dz.U. 1997.54.348 z późn. zm.),
- o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. 1997.75.468 z późn. zm.),
- Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 1997.98.602 z późn. zm.),
- o bibliotekach (Dz.U. 1997.85.539 z późn. zm.),
- o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 2001.17.209 z późn. zm.),
- o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. 1997.106.679 z późn. zm.),
- o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 2000.46.543 z późn. zm.),
- o strażach gminnych (Dz.U. 1997.123.779),
- Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997.137.926 z późn. zm.),
- o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności (Dz.U. 2001.120.1299),
- o samorządzie powiatowym (Dz.U. 2001.142.1592 z późn. zm.),
- Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. 1998.95.602 z późn. zm.),
- o finansach publicznych (Dz.U. 1998.155.1014 z późn. zm.),
- o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz.U. 1999.41.412),
- o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. 2000.26.306 z późn. zm.),
- o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. 2000.62.718 z późn. zm.),
- o referendum lokalnym (Dz.U. 2000.88.985 z późn. zm.),
- o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych (Dz.U. 2000.91.1009),
- o repatriacji (Dz.U. 2000.106.1118 z późn. zm.),
- Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2001.46.499 z późn. zm.),
- Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001.62.627 z późn. zm.),
- o odpadach (Dz.U. 2001.62.628 z późn. zm.),
- o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. 2001.63.639),
- o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2001.72.747),
- o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. 2001.71.733),
- Prawo wodne (Dz.U. 2001.115.1229 z późn. zm.),
- o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz.U. 2001.113.1209),
- Prawo farmaceutyczne (Dz.U. 2001.126.1381)]


1. Ilekroć w dotychczasowych przepisach jest mowa o zadaniach i kompetencjach zarządu jednostki samorządu terytorialnego w zakresie dotyczącym zarządu gminy lub o zadaniach i kompetencjach zarządu gminy, stają się one zadaniami i kompetencjami wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
2. Ilekroć w dotychczasowych przepisach jest mowa o zadaniach i kompetencjach przewodniczącego zarządu gminy, należy przez to rozumieć wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
3. Ilekroć w dotychczasowych przepisach jest mowa o zadaniach i kompetencjach przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego w gminie, należy przez to rozumieć odpowiednio zadania i kompetencje wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
4. Z dniem wejścia w życie ustawy nie stosuje się przepisów zobowiązujących wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do uzyskania stanowiska lub opinii zarządu gminy, nie wyłączając indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej lub postanowienia.
Do czasu objęcia obowiązków przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wybranego w trybie określonym niniejszą ustawą funkcję organu wykonawczego gminy pełni zarząd gminy, wybrany przez radę gminy w kadencji, w czasie której ustawa weszła w życie, działający na podstawie przepisów dotychczasowych.
Pierwsze wybory wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) na podstawie przepisów niniejszej ustawy przeprowadza się łącznie z wyborami do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzonymi w związku z zakończeniem kadencji tych organów wybranych w dniu 11 października 1998 r.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z tym że przepisy art. 28-81, art. 82 pkt 1 i 6 oraz art. 83-99 wchodzą w życie w dniu wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzonych w związku z zakończeniem kadencji tych organów wybranych w dniu 11 października 1998 r.

[Koniec aktu]
Ustawa weszła w życie z dniem 4 sierpnia 2002 r., z wyjątkami, które weszły w życie z dniem 27 października 2002 r.

Regioset, 2007.03.20.