DYSKUSJA o PROJEKCIE BUDŻETU UE na LATA 2014-2020

Budżet Unii Europejskiej, zwany perspektywą finansową, ustalany jest na siedem lat. Obowiązujący dziś obejmuje okres 2007-2013. Został ustalony w 2005 r. w wyniku kompromisu akceptującego ramowy podział środków: 40% na politykę spójności wewnątrz UE, 30% na wspólną politykę rolną i ochronę środowiska, 30% na pozostałe polityki unijne. Taka struktura uwzględniająca sytuację zapóźnienia rozwojowego nowych państw członkowskich i potrzebę silnego ich wsparcia w niwelowaniu znacznych różnic w stosunku do reszty wspólnoty powinna być dalej utrzymana. Jedno siedmiolecie to zdecydowanie zbyt krótki okres, aby nadrobić 45 lat postępującej niewydolności gospodarki i państwa.

Europejska wartość dodana. W sygnałach dochodzących z Komisji Europejskiej, promowana jest koncepcja by kolejny budżet UE skoncentrował się na nowych priorytetach, które tworzą "europejską wartość dodaną", wysuwając na czoło trzy cele: (1) stały wzrost i zatrudnienie - więcej inwestycji na badania i innowacyjność oraz wzrost funduszy na zwalczanie negatywnych skutków globalizacji, (2) zmiany klimatyczne i dostawy energii - budowa społeczeństwa niskoemisyjnego i inwestycje w infrastrukturę energetyczną, (3) promocja europejskich wartości na świecie - wzrost wydatków na politykę sąsiedzką, w tym Partnerstwo Wschodnie, a także zarządzanie migracją. Dla nas osłabienie udziału polityki spójności jest najbardziej dotkliwe.

Fundusz Spójności powstał na mocy Traktatu z Maastricht z 1991 r., funkcjonuje od 1993 r. Został powołany w celu zmniejszania różnic w poziomie gospodarczo-społecznym krajów i regionów Unii Europejskiej, przez dostarczenie wsparcia finansowego na realizację dużych inwestycji związanych z rozwojem lub modernizacją infrastruktury transportowej i ochrony środowiska. Przed dużym rozszerzeniem UE z pomocy Funduszu Spójności korzystały Grecja, Hiszpania, Irlandia i Portugalia. 1 styczna 2004 r. kwalifikacje do tej pomocy utraciła Irlandia. Od dnia 1 maja 2004 r., oprócz wyżej wymienionych trzech państw członkowskich, z pomocy Funduszu Spójności korzysta dziesięć państw nowoprzyjętych do wspólnoty, w tym Polska.

Obsługa dużych projektów krajowych. Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności (współfinansuje projekty o wartości powyżej 10 mln euro) ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Efekty wsparcia z Funduszu Spójności maja kluczowe znaczenie dla pozyskiwania nowych inwestycji, tworzenia miejsc pracy i ogólnego standardu życia mieszkańców.

Wspólna polityka rolna. Drugim ważnym obszarem naszego zainteresowania jest zapewnienie w nowym rozdaniu finansowym Unii silnych instrumentów wsparcia dla rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. W wypracowanie założeń strategicznych koncepcji rozwoju rolnictwa europejskiego i sformułowania nowego podejścia do wspólnej polityki rolnej po roku 2013 włączyła się ostatnio Fundacja "Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej" przygotowując materiał, który stanowi punkt wyjścia dla tworzonego Forum Inicjatyw Rozwojowych. W ramach Forum planowane jest tworzenie zespołów specjalistów.

Propozycje polskiej Fundacji. Fundacja proponuje pozostawienie płatności obszarowych jako podstawowego instrumentu wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz przyjęcie jednolitego modelu tych płatności niezwiązanych z produkcją. Wynikająca z takiego podejścia płatność bazowa byłaby uzupełniana płatnościami dodatkowymi. Kolejne postulaty to wprowadzenie wniosku o płatność obszarową odnoszącego się do całego okresu budżetowego, utworzenie specjalnego instrumentów wspierania małych gospodarstw, zastąpienie rent strukturalnych premią restrukturyzacyjną, umożliwiającą aktywna przemianę struktury agrarnej, powstanie instytucji zarządzania ryzykiem w rolnictwie (system ubezpieczeń i asekuracji).

Komisarz rozpoczął konsultacje. Konsultacje z państwami członkowskimi prowadzi komisarz UE ds. budżetu Janusz Lewandowski. Dąży - jak sam określił - do zaproponowania ambitnego, ale zarazem realistycznego projektu ram finansowych Unii na lata 2014-2020. Komisja Europejska ma go przedstawić w czerwcu 2011 r. Na rok przed ta datą dominuje pogląd, że projekt musi uwzględnić obecną trudną sytuację naznaczoną kryzysem światowym, ale też brać pod uwagę wyzwania technologiczne najbliższych lat, które potrzebują europejskiej odpowiedzi i środków finansowych aby była ona znacząca.

REGIOset, 2010.08.27.