UNIJNY RYNEK WEWNĘTRZNY

Podstawy prawne utworzenia jednolitego rynku wewnętzrnego UE zostały zawarte w art. 14 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej. Rynek wewnętrzny jest definiowany jako obszar bez granic wewnętrznych, na którym funkcjonuje swobodny przepływ towarów, usług, osób i kapitału.

Podstawowym narzędziem wspomagającym swobodny przepływ towarów jest zniesienie ceł i wszelkich innych opłat granicznych. Poza tym zakazano wprowadzania jakichkolwiek ograniczeń celnych po wejściu w życie Traktatu. Zabroniono także ustanawiania podatków, które miałyby na celu ochronę produktów krajowych, jak również dotowania eksportu.

Swoboda przepływu usług jest stosunkowo najsłabiej rozwinięta. Wynika to z faktu, że wiele usług jest wpisanych w politykę gospodarczą danego kraju i jego przepisy prawne. Do takich należą m. in. usługi bankowo-finansowe, telekomunikacyjne, ubezpieczeniowe. Istnieją także przeszkody związane z różnicami w poziomie rozwoju gospodarczego oraz czynnikami geograficznymi, klimatycznymi itp. Te dysproporcje utrudniają ujednolicenie przepisów; są głównymi barierami dla liberalizacji przepływu usług.

Swoboda przemieszczania się osób przysługuje wszystkim posiadającym obywatelstwo UE oraz pracownikom najemnym, osobom korzystającym z prawa do tworzenia przedsiębiorstw lub świadczącym usługi na obszarze UE. Prawo swobodnego przemieszczania pozwala także na osiedlanie się na obszarze Wspólnoty i stosowanie tzw. samozatrudnienia, czyli wykonywania wolnego zawodu lub świadczenia usług. Swobodę przepływu osób wspierają regulacje dotyczące ubezpieczeń społecznych, wzajemnego uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych; ograniczenia zatrudniania są tylko w nielicznych, szczególnych przypadkach dotyczących m. in. prawników, architektów, lekarzy, farmaceutów.

Zasada swobodnego przepływu kapitału umożliwiła liberalizację handlu i działalności gospodarczej na terenie całej Unii Europejskiej. Pozwala ona na transfer zysków między poszczególnymi państwami, swobodny wybór rodzaju lokaty i kredytu, na inwestycje na rynku nieruchomości i na giełdach. Duże znaczenie dla przejrzystości i uproszczenia rozliczeń miało także wprowadzenie do obiegu od 1 stycznia 2002 roku wspólnej waluty: euro.

Ustanowieniu jednolitego rynku wewnętrznego sprzyja także przyspieszenie procesu stanowienia prawa, gdyż większość aktów prawnych traktujących o wspólnym rynku może być uchwalana przez Radę Unii Europejskiej tzw. kwalifikowaną większością głosów.