EUROPEJSKA AKADEMIA SOŁTYSÓW
Skrypt 30 - 22 października 2002 r.

---

Przykład Hiszpanii może przybliżyć poznanie szans rozwoju polskiego rolnictwa po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Hiszpańscy rolnicy też mieli obawy wchodząc w nowe reguły dużego europejskiego rynku. Złapali jednak wiatr w żagle i własną inicjatywą, ciężką pracą oraz pomocą z unijnej kasy osiągnęli dzisiejszy poziom dobrobytu. Dalej rozwijają swoje gospodarstwa widząc konkretne efekty płynące z odważnego wchodzenia w nowe, a nie trzymania się starego - dziś już niesprawnego i niewydajnego - porządku. W ciągu 15 lat członkostwa Hiszpanii w UE nastąpiły liczne zmiany, także na rynku pracy, wydatnie wzrosły nakłady inwestycyjne i produkcja, zmniejszyło się bezrobocie. Polska ma przed sobą podobną drogę; dla rolnictwa - ciężko doświadczonego przedłużającym się krajowym regresem w tym sektorze - integracja w ramach Unii jest wyzwaniem prowadzącym ku lepszej przyszłości.

---

Podobieństwa i różnice. Polska i Hiszpania mają niemal identyczny potencjał ludnościowy, relacje powierzchni obu krajów lokują je w tej samej grupie, ich gospodarki charakteryzują się dużymi możliwościami rozwoju, przede wszystkim jednak start obu krajów do Unii Europejskiej opisują podobne dane ekonomiczne (tabela). W Hiszpanii rolnictwo ma obecnie blisko 2,5-krotnie większy udział w tworzeniu produktu krajowego brutto niż u nas (w 1999 r. przy utrzymującej się tendencji spadkowej w naszym rolnictwie powstawało 3,3% PKB). Różne są natomiast kierunki produkcji rolnej - tam rozwinięte są m. in. rynki owoców cytrusowych, oliwek, winogron czy surowej owczej wełny (na centralnym płaskowyżu Hiszpanie hodują ponad 4,5 mln owiec; większość z nich strzyże firma polskich górali), u nas do najważniejszych należą rynki zbóż, ziemniaków czy mleka. Warto dodać że areał zasiewów pszenicy w obu krajach jest podobny 2300...2400 tys. ha, ale żytem my obsiewamy 10 razy większą powierzchnię gruntów. Podobne jest również pogłowie świń - 18,5 mln sztuk u nas, 22 mln - u nich, z tym że na jedno gospodarstwo zajmujące się hodowlą trzody przypada tam ponad 100 tuczników.

Przemiany w hiszpańskim rolnictwie. W całym dotychczasowym okresie swego członkostwa w UE hiszpańskie rolnictwo przechodziło istotne przeobrażenia strukturalne. Tradycyjny ustrój tego sektora nie pozwoliłby osiągnąć w tak krótkim czasie radykalnej poprawy sytuacji ekonomicznej producentów rolnych. Średnia powierzchnia hiszpańskiego gospodarstwa rolnego powiększyła się o ponad połowę, o jedną czwartą zmniejszyła się liczba gospodarstw indywidualnych, o blisko połowę zmalała liczba pracujących w rolnictwie. Jednocześnie znacznie wzrosła liczba pracujących w przemyśle i budownictwie, a zwłaszcza w usługach. W roku wejścia do Unii na każdego pracującego w rolnictwie hiszpańskim przypadało 17,5 ha użytków rolnych (u nas obecnie 4,3 ha), po piętnastu latach wskaźnik ten wyniósł prawie 40 ha. W rezultacie średnie dochody na jednego zatrudnionego w rolnictwie wzrosły od momentu przystąpienia Hiszpanii do Unii Europejskiej ponad 4,5 razy. (W Polsce realne dochody w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie spadły w 2000 r. o połowę w stosunku do roku 1995.) W ciągu ostatnich dziesięciu lat o ponad 26% zwiększyła się w Hiszpanii liczba stałych najemnych pracowników rolnych (efekt powiększania się gospodarstw oraz spadku udziału pracowników będących członkami rodziny właściciela gospodarstwa).

Liczby wiele mówią. Dane dotyczące rolnictwa nie wymagają dodatkowego komentarza. Do ogólnych danych ekonomicznych trzeba jednak dodać, że gospodarka Hiszpanii wykorzystując sprzyjające warunki klimatyczne sporo zainwestowała w infrastrukturę zapewniającą ciekawy pobyt i dobry wypoczynek, dzięki czemu czerpie krocie z turystyki. U nas w tej dziedzinie również tkwią liczące się rezerwy.

Wybrane dane	Hiszpania na progu UE 1984 r.	Polska na progu UE 2000 r.	Hiszpania po 15 latach 2000 r.
Demografia dane w tys. osób ludność kraju mieszkańcy miast mieszkańcy wsi pracujący w sektorach: - rolnictwo i leśnictwo - przemysł i budownictwo - usługi różne	38 342 * 28 227 * 10 115 1 779 3 456 5 146	38 644 23 882 14 762 4 315 3 949 6 895	40 500 30 797 9 703 927 4 862 9 014
Rolnictwo powierzchnia, w km 2 - kraju - użytków rolnych - gruntów ornych i sadów - pastwisk i łąk liczba indywidualnych gospodarstw rolnych średnia wielkość gospo- darstwa rolnego, w ha średnie dochody roczne na 1 pracującego w rol- nictwie, w USD	504 750 311 800 205 164 106 636 ** 2 342 926 ** 13,3 4 530	312 685 185 576 144 673 40 903 1 881 000 7,2 612	504 750 *** 363 760 *** 235 800 *** 127 960 **** 1 720 578 **** 21,1 20 480
Ekonomia dane w USD produkt krajowy brutto - na 1 mieszkańca dochody budżetu państwa wydatki budżetu państwa wartość eksportu ogółem wartość importu ogółem średnie wynagrodzenie miesięczne w gospodarce	155 777 mln 4 063 32 804 mln 36 409 mln 23 222 mln 28 723 mln 793	165 603 mln 4 285 34 036 mln 37 756 mln 31 651 mln 48 940 mln 465	833 692 mln 20 585 160 899 mln 152 156 mln 168 576 mln 227 515 mln 2407
inflacja średnioroczna stopa bezrobocia wśród aktywnych zawodowo kurs waluty narodowej, peset / złotych za 1 USD	11,3% 20% 161,2	***** 5,5% ***** 17,4% 4,14	3,6% 14% 121,5

* 1981 r. ** 1982 r. *** 1998 r. **** 1999 r. ***** 2001 r.
Sztywny kurs pesety do euro wprowadzony w 1999 r.: 1 EUR = 166,386 ESP

Dane statystyczne według:
- Anuario Estadistico de Espana 1986, 2002 del Instituto Nacional de Estadistica.
- Rocznik Statystyczny 2002, Rocznik Rolnictwo 2001. GUS.