WYBÓR  ROKU      KRONIKA 2013  szybki przegląd      AKTUALNOŚCI

2013  • styczeń  • luty  • marzec  • kwiecień  • maj  • czerwiec 
          • lipiec  • sierpień  • wrzesień  • październik  • listopad  • grudzień

• DIARIUSZ REGIOsetu - Sierpień 2013 r.
Niektóre linki zewnętrzne mogą już nie działać

poprzedni miesiąc   •••   następny miesiąc

• 30 sierpnia 2013
Zmiany w systemie samorządów w prezydenckim projekcie ustawy
Do Sejmu wpłynął prezydencki projekt ustawy samorządowej przygotowywany i szeroko konsultowany od 2010 r. Dotyczy wielu elementów systemu funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Poza regulacjami samoistnymi wprowadza zmiany w czterdziestu dwóch innych ustawach. Głównym celem projektu jest zwiększenie bezpośredniego wpływu mieszkańców na lokalne życie publiczne. Mają temu służyć m.in.: (1) wprowadzenie obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej; tryb i zasady zgłaszania takich inicjatyw mają określić rady gmin, powiatów i sejmiki województwa; (2) ułatwienia w przeprowadzaniu referendów lokalnych dotyczące konkretnych spraw merytorycznych; będą ważne bez względu na frekwencję; jako bezpiecznik przed propozycjami populistycznymi organ wykonawczy zyska prawo do ogłoszenia powiązanego referendum w sprawie samoopodatkowania mieszkańców; (3) wzmocnienie mechanizmu stabilności władz lokalnych, jako dodatkowe zabezpieczenie ułatwień w referendach merytorycznych - dla ważności referendum w sprawie odwołania organu JST wymagana będzie frekwencja nie mniejsza niż w czasie jego wyborów; (4) zobowiązanie rad gmin do określenia zasad i form konsultacji społecznych, których wyniki - nie wiążące dla organów gmin - mają wspomagać proces decyzyjny; szczególną ich formą ma być wysłuchanie publiczne, obowiązkowe przy projektach statutu danej JST oraz uchwały budżetowej; (5) wprowadzenie w organach stanowiących samorządu głosowania imiennego z podawaniem do publicznej wiadomości w BIP wykazu jak głosowali poszczególni radni; (6) zwiększenie możliwości współdziałania JST, np. sąsiadujących gmin; (7) przyznanie gminom prawa do realizacji wszelkich zadań o charakterze lokalnym, niezastrzeżonych dla innych instytucji. Projekt nie odnosi się do uwzględnianej wcześniej kwestii możliwości łączenia mandatu wójta, burmistrza, prezydenta miasta z mandatem senatora. Zdaniem Prezydenta wymaga to dalej idących dyskusji i zmian w samej strukturze funkcjonowania Senatu, co wykracza poza ramy projektu. Tekst projektu i uzasadnienie.

• 28 sierpnia 2013
W 2014 r. po korekcie 37,53% z PIT od mieszkańców dla gmin
Kolejna informacja Ministerstwa Finansów podaje, że udział gmin we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w 2014 r. wyniesie 37,53%; będzie o 0,11 punktu procentowego większy niż w roku bieżącym. Według art. 4 ust. 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, wysokość tego udziału we wpływach od podatników zamieszkałych na obszarze gminy wynosi 39,34%. Wielkość ta wyliczona dla każdej gminy jest zmniejszana wyznaczanym dla całego kraju wskaźnikiem zapisanym w art. 89 ustawy (ten przepis ma charakter przejściowy). Po takiej korekcie zostaje 37,53%. Związek Miast Polskich wraz z innymi korporacjami samorządowymi postuluje radykalne zwiększenie udziału w PIT: dla gmin - z 39,34% do 48,78%, dla powiatów - z 10,25% do 13,03%, dla województw - z 1,6% do 2,03%.

• 26 sierpnia 2013
Górne stawki podatków lokalnych - w 2014 r. wyższe o 0,9%
W wydanym obwieszczeniu Minister Finansów ustalił górne stawki kwotowe podatków i opłat lokalnych w 2014 r. Stawki obowiązujące w roku bieżącym zostały zmienione (przemnożone) przez zmianę wskaźnika inflacji w I półroczu 2013 r. w stosunku do I półrocza 2012 r. Według komunikatu GUS ta zmiana to wzrost o 0,9%, o tyle też uległy zwiększeniu górne stawki podatków lokalnych: od gruntów, od budynków lub ich części, od środków transportowych oraz opłaty: targowa, miejscowa w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach, miejscowa w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej, uzdrowiskowa oraz od posiadania psów. Szczegóły na stronie www.mf.gov.pl

• 24 sierpnia 2013
Plany gospodarki niskoemisyjnej - wsparcie z Funduszu Spójności
Od 2 września do 31 października br. samorządy, ich grupy i związki oraz stowarzyszenia będą mogły składać do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wnioski o dofinansowanie planów gospodarki niskoemisyjnej. Fundusz pokrywa 85% kosztów opracowania planów. Dysponuje na ten cel kwotą 10 mln zł ze środków unijnego Funduszu Spójności. Szczegóły i wnioski na stronie NFOŚiGW. Zob. też ekorynek.

• 22 sierpnia 2013
Zagospodarowanie odpadów to utylizacja, a nie góra śmieci
Wraz z przystąpieniem do UE Polska zobowiązała się do osiągnięcia określonych poziomów odzysku odpadów oraz ograniczenia ilości odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowiska. Do 31 grudnia 2020 r. ma na nie trafiać nie więcej niż 35% całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w Polsce w 1995 r. Ten stan przyjęto jako bazowy do wyliczeń. Za składowanie na wysypiskach ponad wyznaczony limit Unia Europejska będzie nakładała wysokie kary. Prymitywny sposób składowania zmieszanych odpadów komunalnych w ziemi musi być zastąpiony przez ich utylizację: odzyskanie surowców wtórnych oraz spalenie pozostałej masy pozbawionej odpadów mogących wówczas emitować do atmosfery związki toksyczne. Spalenie redukuje objętość do ok. 1/5 wsadu, umożliwia też odzyskać ciepło i wykorzystywać je bezpośrednio do ogrzewania lub w produkcji energii elektrycznej. Permanentny deficyt w budżecie państwa oraz w budżetach samorządów kieruje działania władz wszystkich szczebli w stronę krótkowzrocznych rozwiązań najtańszych, z odłożeniem w czasie skumulowanych wysokich kosztów wynikających z obowiązku respektowania nałożonych ograniczeń. Do końcowego rozliczenia pozostało siedem lat - to jest czas na działanie, a nie na czekanie.

• 20 sierpnia 2013
Referendum warszawskie wyznaczone na 13 października br.
Komisarz wyborcza w Warszawie sędzia Dorota Tyrała wydała postanowienie o zorganizowaniu w niedzielę 13 października br. referendum w sprawie odwołania prezydent Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz - sprawującej swój urząd od siedmiu lat. Na kartach do głosowania znajdzie się jedno pytanie: Czy jest Pan/Pani za odwołaniem Hanny Beaty Gronkiewicz-Waltz Prezydenta m.st. Warszawy przed upływem kadencji?. Organizator akcji zbierania podpisów pod wnioskiem o referendum - Warszawska Wspólnota Samorządowa, a także wspierające akcję partie, zarzucają Pani Prezydent m.in. podwyżki cen biletów komunikacji miejskiej, cięcia etatów w oświacie, nieprzygotowanie miasta do przejęcia gospodarki odpadami od 1 lipca br., rozrost administracji i słaby nadzór nad inwestycjami. Warszawskie referendum będzie 99 z kolei w tej kadencji samorządów. Im bliżej następnych wyborów samorządowych (w 2014 r.) oraz - co ważniejsze dla partii opozycyjnych - wyborów parlamentarnych (w 2015 r.) referendalna walka polityczna nabiera tempa, czas nagli. W zakończonych już 83 próbach odwołania władz lokalnych stanowiska straciło: trzech wójtów, sześciu burmistrzów, dwóch prezydentów miast oraz pięć rad szczebla podstawowego. W pozostałych 71 referendach osoby wskazane do odwołania pozostały na urzędach gdyż przeważająca liczba wyborców wstrzymała się od głosu. Do ważności referendum wymagany jest bowiem udział w nim określonej liczby osób uprawnionych. Jest to jedyny akt wyborczy, w którym tak znaczną rolę odgrywa frekwencja. Wbrew różnym opiniom "wstrzymanie się od głosu", jest takim samym prawem każdego, jak oddanie głosu "za odwołaniem", czy "przeciw odwołaniu". Mechanizm wydaje się prawidłowy, bo odwoływanie w trakcie kadencji, gdy wiele działań jest w troku, powinno być poparte jednoznaczną wypowiedzią kwalifikowanej większości mieszkańców - w wypadku Warszawy jest to nie mniej niż 389 430 osób. Obecna kadencja samorządu kończy się 21 listopada 2014 r. Gdyby Prezydent została odwołana to zestawiając znane daty ewentualny termin wyborów mógłby przypadać między 6 a 12 miesiącami przed regularnym upływem kadencji. W takiej sytuacji rada Warszawy mogłaby zdecydować o nie przeprowadzaniu przedterminowych wyborów, a miastem - kilka miesięcy - kierowałby komisarz wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów. Więcej o referendum lokalnym. Zob. też: Diariusz REGIOsetu z 18 stycznia 2010 r. oraz z 10 lutego 2006 r.

• 16 sierpnia 2013
8 miliardów nadwyżki w JST po dwóch kwartałach 2013
Ministerstwo Finansów podało, że wynik samorządów po pierwszym półroczu 2013 roku to 8 mld zł nadwyżki przy planowanym całorocznym deficycie w wysokości blisko 11 mld zł. W tym czasie dochody były na poziomie 47,3% planu (90,9 mld zł), wydatki - 40,8% (82,9 mld zł). Zadłużenie w jednostkach samorządu terytorialnego wyniosło 66,5 mln zł, czyli 34,7% planowanych dochodów ogółem.

• 14 sierpnia 2013
JST z terenu metropolii warszawskiej będą inwestować wspólnie
Kilkudziesięciu przedstawicieli samorządów lokalnych z gmin Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego podpisało wielostronną deklarację współpracy w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (zob. Diariusz REGIOsetu z 5 sierpnia br. - niżej). Mazowsze już po dwóch tygodniach od zatwierdzenia przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego nowej formy wyjście poza sztywne granice administracyjne JST, sięgnęło po ten nowy instrument pozyskiwania i wykorzystania środków unijnych w latach 2014-2020. Koordynatorem procesu programowania instrumentu ZIT jest Warszawa. Samorządy, które podpisały deklarację opracują wspólną strategię i przygotują pakiet inwestycji, we wspólnie wyznaczonych obszarach.

• 13 sierpnia 2013
10 lat wójtowania zakończone krachem zaufania wyborców
Wójt gminy Piekoszów - po dziesięciu latach urzędowania na tym stanowisku totalnie utracił zaufanie wyborców, w niedzielę - stanowisko, wcześniej - w kwietniu br. - wolność z zarzutami korupcji. W przeprowadzonym przedwczoraj referendum wzięło udział 4379 uprawnionych (ponad 94% uczestniczących w 2010 r. w wyborze wójta; do ważności referendum wystarczało 2793 głosujących). Tadeusz Krzysztof D. (absolwent uczelni kieleckich, doktorant warszawskiej SGH) był wójtem Piekoszowa nieprzerwanie od przedterminowych wyborów w 2003 roku. Na jesieni 2010 r., w drugiej turze, wyraźnie wygrał z konkurentem w ośmiu z jedenastu wyznaczonych w gminie obwodów. Teraz za jego odwołaniem byli niemal wszyscy wrzucający kartkę do urny - 4177 mieszkańców gminy (97,1% oddanych głosów ważnych). Razem z wójtem odwołano całą radę gminy - "za" oddano 97,6% głosów (w tym wypadku wymagany próg również został przekroczony). Zadłużenie gminy sięga 70% jej budżetu, do niedawna jeden zatrudniony w urzędzie gminy przypadał na niewiele ponad każdą setkę mieszkańców. Zaistniała sytuacja być może ujawni w procesie winę wójta; być może rada poległa przy okazji - to się niebawem okaże; natomiast z pewnością referendum ujawniło pomyłkę wyborców, do czego tak gremialnie się przyznali. Przed referendum w Piekoszowie, w tym samym trybie odwołani zostali w bieżącej kadencji: w Bytomiu - prezydent i rada miasta, w Elblągu - prezydent i rada miasta, w Kłodawie - burmistrz, w Lewinie Kłodzkim - wójt, w Nasielsku - burmistrz, w Nowince - rada gminy, w Ostródzie - burmistrz, w Raciążu - burmistrz, w Wiżajnach - wójt, w Wojkowicach - burmistrz, w Żaganiu - burmistrz i rada miasta.

• 10 sierpnia 2013
Referendum merytoryczne, a nie tylko personalne
Kancelaria Prezydenta RP od dłuższego czasu prowadzi debatę nad regulacjami ustawowymi dotyczącymi samorządów terytorialnych, w tym także referendum lokalnego. Przygotowywane przez prezydenckie "Forum Debaty Publicznej" zmiany zmierzają w kierunku zachęcenia obywateli do stawiania pod głosowanie społeczności lokalnych spraw merytorycznych - w tym przypadku bez progu wymaganej frekwencji do ważności wyniku (budzi to pewne wątpliwości, gdyż trudno wykluczyć niefortunne decyzje podejmowane kilkunastoma głosami), a zarazem jeszcze podnoszą wymagany do ważności głosowania próg przy referendach personalnych. Dotychczas wymagane uczestnictwo 3/5 wyborców biorących udział w wyborze danego organu ma być zastąpione progiem 5/5, czyli wójt wybrany 800 głosami przy 1500 głosujących, mógłby być odwołany jeżeli w referendum wzięło by udział nie mniej niż 1500 wyborców i większość byłaby za jego odwołaniem. Trudniej ale może sprawiedliwiej, choć każde sztywne kryterium nie zadawala gdy rozstrzyga kilka zaledwie głosów, czy ułamek procenta. Brak wymaganej frekwencji przy referendum merytorycznym opatrzone jest pewnym zabezpieczeniem wówczas, gdy przegłosowana realizacja pociągałaby za sobą nadmierne skutki finansowe dla samorządu, organ gminy mógłby wystąpić o zorganizowanie kolejnego referendum w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców. Ono miałoby już określony, wymagany do ważności, próg frekwencji. Wynik negatywny lub jego nieważność zdejmowałyby z samorządu obowiązek wykonania postanowień referendum, w którym mieszkańcy przecenili możliwości swojej gminy. Przedstawione propozycje są już po konsultacjach społecznych. Więcej o referendum lokalnym.

• 7 sierpnia 2013
Rada nie może blokować prawa mieszkańców do referendum
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę Rady Gminy Kamienica (sygn. II OSK 1371/13) na wyrok WSA w Krakowie, przyznający rację mieszkańcom, uznający że ich wniosek o referendum złożony do Rady Gminy, Rada powinna zbadać wyłącznie na zgodność z wymogami ustawy o referendum lokalnym. Rada nie ma kompetencji pozwalających jej na odrzucenia wniosku; także wówczas gdy uważa kwestię stawianą w referendum za niesłuszną. Referendum ma dotyczyć ewentualnego podziału gminy Kamienica i utworzenia z części jej terytorium odrębnej gminy Szczawa. Rada odrzuciła wniosek mieszkańców z uzasadnieniem, że taki podział gminy doprowadzi do zniszczenia tradycyjnych więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych, istniejących tu od kilku stuleci. NSA podtrzymał wyrok sądu krakowskiego, dodając że jeżeli w zarządzonym referendum mieszkańcy opowiedzą się za podziałem gminy, wówczas rada będzie zobowiązana do wystosowania w tej sprawie wniosku do Rady Ministrów, gdyż tylko ten organ władzy państwowej - na mocy ustawy o samorządzie gminnym - ma wyłączną kompetencję w sprawach podziału istniejących oraz tworzenia nowych gmin.

• 6 sierpnia 2013
Prezydent daleko przed peletonem w rankingu zaufania
Upłynął trzeci rok prezydentury Bronisława Komorowskiego (zob. Diariusz REGIOsetu z 7 sierpnia 2010 r.) Według badań opinii publicznej Prezydentowi ufa obecnie 71% Polaków; w listopadzie ub.r. było to 69%. Ostatni sondaż CBOS przeprowadziło w dniach 4-11 lipca 2013 roku na liczącej 1005 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski. Rosnące wysokie pokwitowanie treści i stylu sprawowania urzędu Głowy Państwa przez Prezydenta Komorowskiego, wyraźnie wskazuje czego większość obywateli oczekuje od polityków, zwłaszcza tych opętanych plemienną wojną z krótkim polem widzenia zasadniczych spraw państwowych. Kancelaria Prezydenta przygotowała publikację z informacjami o aktywności Prezydenta Komorowskiego. Początek biegnącej kadencji Prezydenta, wynikający z kalendarza wyznaczonego tragiczną katastrofą lotniczą, w której zginął urzędujący Prezydent RP Lech Kaczyński (zob. Diariusz REGIOsetu z 10 kwietnia 2010 r.) zmienił dotychczasową kolejność wyborów w latach, w których Polacy głosują dwukrotnie - na Prezydenta oraz na posłów i senatorów. W roku 2005 najpierw były wybory parlamentarne, a następnie prezydenckie, w roku 2015 będzie odwrotnie, posłów i senatorów będziemy wybierać po wcześniejszym wybraniu Prezydenta RP. Nie jest to fakt bez znaczenia dla tego jak ułoży się partyjna struktura obsady Sejmu i Senatu.

• 5 sierpnia 2013
Nowy instrument wspólnego działania samorządów
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR) zatwierdziło zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT). Celem tej formuły jest umożliwienie samorządom prowadzenie wspólnych projektów współfinansowanych z dwóch funduszy: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego, przyznanych nam w nowym budżecie UE na lata 2014-2020. Jednostki samorządu terytorialnego chcące realizować wspólne projekty w ramach ZIT będą zobowiązane do utworzenia partnerstwa w formie stowarzyszenia lub związku międzygminnego, a następnie do określenia we wspólnej strategii najważniejszych celów i przedsięwzięć. Szczegóły na stronie MRR.

• 2 sierpnia 2013
Po trzykrotnym wyborze - drugie referendum ws. odwołania
Rada Miejska Słupska nie ustaje w tej kadencji w staraniach o odwołanie prezydenta Macieja Kobylińskiego (69), wybieranego na ten urząd trzykrotnie (w kolejnych wyborach od 2002 r.) Pierwsze referendum w tej sprawie odbyło się 18 listopada 2012. Okazało się nieważne, gdyż wzięło w nim udział mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze prezydenta w 2010 r. Zabrakło przy urnach prawie 3200 uprawnionych. Frekwencja wyniosła 16,50%, a nie 20% lub więcej. 26 czerwca br. Rada zatwierdziła roczne sprawozdanie finansowe Miasta Słupska za rok 2012 oraz zatwierdziła sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Słupska za rok 2012. Tego samego dnia, na tej samej sesji, nie udzieliła Prezydentowi Miasta Słupska absolutorium z tytułu wykonania budżetu Miasta Słupska za 2012 rok. Stało się to powodem do przyjęcia przez Radę 31 lipca br. uchwały o ponownym przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania prezydenta Macieja Kobylińskiego (SLD). Obecnie wojewoda pomorski ma 30 dni na sprawdzenie zgodność z prawem podjętej uchwały, po czym wojewódzki komisarz wyborczy będzie mógł wyznaczyć termin kolejnego referendum. Zapisana na pierwszym miejscu w ustawie idea referendum lokalnego (art. 2) - rozstrzygania w drodze głosowania spraw dotyczących danej wspólnoty samorządowej - sprowadzona została wyłącznie do wymiaru personalnego. W 93 referendach lokalnych zarządzonych od początku tej kadencji do końca września 2013 r. żadnej wspólnocie nie chodziło o rozstrzygnięcie jakiejś istotnej lokalnej sprawy gospodarczej czy społecznej, za każdym razem jedynym pomysłem jest wyrzucenie z urzędu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i przy okazji całej rady. Świadczy to o dalekich od obywatelskiej dojrzałości postawach mieszkańców i ich przedstawicieli w wielu gminach, a także o niskiej jakości przepisów obowiązującego prawa. Więcej o referendum lokalnym.

• 1 sierpnia 2013
Gloria victis - chwała zwyciężonym przed 69 laty
Na 1 sierpnia 1944 r. dowództwo Armii Krajowej, błędnie (naiwnie) oceniając rozwój wydarzeń, wyznaczyło początek Powstania przeciwko niemieckim formacjom wojskowym od pięciu lat dokonującym masowych zbrodni na Polakach oraz - z właściwą sobie starannością - rujnującym dobytek polskiego państwa i jego mieszkańców. W godzinie "W" uwolniona została wielka wola walki tysięcy młodych Polaków, górująca nad trzeźwą oceną szans, nie tylko na zwycięstwo, ale nawet na przeżycie. Czas 63 ówczesnych dni sierpniowych i wrześniowych - piękny i tragiczny w skutkach, wymaga ogromnego szacunku dla walczących Powstańców i bezbronnych mordowanych cywilów, a zarazem głębokiej refleksji nad tym jak umiemy (a raczej nie umiemy) godzić straceńcze porywy serca z sensem realnej walki, aby - nawet w największej chwale - tak łatwo nie ginąć. W czasie Powstania Warszawskiego straciło życie blisko 200 tys. cywilnych mieszkańców stolicy i prawie 20 tys. żołnierzy Powstania; po stronie niemieckiej - 2 tys. żołnierzy. Zob. też Diariusz REGIOsetu z 1 sierpnia 2012 r.

poprzedni miesiąc   •••   następny miesiąc