BUDŻET PARTYCYPACYJNY - OBYWATELSKI

Mieszkańcy aktywni w lokalnym życiu publicznym. Budżet partycypacyjny (obywatelski) to formuła polegająca na szerokich konsultacjach z mieszkańcami działań istotnych dla poziomu życia i rozwiązywania codziennych spraw i wypełniania ważnych potrzeb danej społeczności lokalnej, na pytaniu mieszkańców, które wydatki powinny być zrealizowane w pierwszej kolejności. Budżet taki, na ogólną podaną na wstępie przez samorząd kwotę, budowany jest w trzech prostych ruchach: (1) mieszkańcy dzielnicy, gminy (miasta) zgłaszają własne propozycje istotnych dla nich przedsięwzięć gospodarczych, socjalnych, kulturalnych i innych, (2) władze JST wraz z ekspertami sprawdzają zgodność propozycji z przepisami prawa oraz prawdziwość oszacowanych kosztów ich realizacji, (3) zweryfikowane pozytywnie pod względem formalnym propozycje poddawane są po powszechne głosowanie mieszkańców, realizowane są te, które licząc w kolejności uzyskanego poparcia (zdobytych głosów) mieszczą się łącznie w przeznaczonej kwocie. Tak utworzony budżet partycypacyjny staje się częścią budżetu danej JST. Zgłaszane proozycje dotyczą różnych dziedzin: infastruktury osiedlowej, spraw społecznych, bezpieczeństwa, życia kulturalnego, sportu i rekreacji, terenów zielonych, i innych.

Brazylijski patent sprawdza się w wielu krajach. Tego rodzaju podejście do uspołecznienia decyzji samorządowych zrodziło się w końcowej dekadzie ubiegłego wieku w milionowym Porto Alegre; stosowane jest od wielu lat w krajach Europy Zachodniej. Zebrane doświadczenia pozwalają poznać jego zalety. Do najważniejszych należy zwiększenie wpływu obywateli na finanse samorządu, wzrost zaufania społeczności do władz gminy, większa wiedza mieszkańców o lokalnych możliwościach finansowych. Budżet obywatelski pierwszy wprowadził samorząd Sopotu, w ślady pioniera poszły duże miasta - Poznań i Łódź (przygotowują się Warszawa i Gdańsk), także mniejsze - Płock, Karpacz. Wprowadzenie budżetu partycypacyjnego jest zgodne z obowiązującym w Polsce prawem. Mieści się w jego ramach jako "umowa społeczna" zawierana między mieszkańcami i radnymi, może być więc legalnie wprowadzany w gminach, dzielnicach i innych jednostkach samorządu. Kierunek ten uwzględnia też prezydencki projekt ustawy samorządowej przygotowywany w Kancelarii Bronisława Komorowskiego i szeroko konsultowany od 2010 r.

Strona internetowa szeroko prezentująca istotę, modele i zbierająca doświadczenia samorządów związane z budżetem partycypacyjnym dostępna w portalu Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji.

REGIOset, 1 października 2012