WYBÓR  ROKU      KRONIKA 2013  szybki przegląd      AKTUALNOŚCI

2013  • styczeń  • luty  • marzec  • kwiecień  • maj  • czerwiec 
          • lipiec  • sierpień  • wrzesień  • październik  • listopad  • grudzień

• DIARIUSZ REGIOsetu - Maj 2013 r.
Niektóre linki zewnętrzne mogą już nie działać

poprzedni miesiąc   •••   następny miesiąc

• 31 maja 2013
Wybory prezydenta Elbląga 23 bm. - kandyduje dziesięć osób
Komisja Wyborcza w Elblągu zarejestrowała jedenaście komitetów wyborczych, z których dziesięć zgłosiło kandydatów na wakujący urząd prezydenta miasta, opróżniony po odwołaniu w referendum 14 kwietnia br. prezydenta Grzegorza Nowaczyka. Wybory prezydenta i 25 radnych zostały zarządzone na niedzielę 23 czerwca. Ewentualna druga tura wyborów prezydenta odbędzie się 7 lipca br. Wylosowane numery komitetów: 1.  KW Prawo i Sprawiedliwość (kandydat Jerzy Wilk), 2. KW Ruch Palikota Elbląg + (Ewa Białkowska), 3.  KWW Witolda Wróblewskiego (komitet kandydata), 4. KW Sojusz Lewicy Demokratycznej (Janusz Nowak), 5. KWW Partia Elblążan (Jacek Tomczak), 6. KW Platforma Obywatelska RP (Elżbieta Gelert), 7. KWW Wolny Elbląg (Lech Kraśniański), 8. KWW Naszą Partią Jest Elbląg (Edward Pukin), 9 KW Solidarna Polska Zbigniewa Ziobro (Paweł Kowszyński), 10. KWW Elbląski Komitet Obywatelski (Cezary Balbuza), 11. KWW Elbląg to MY - ten komitet nie zgłosił kandydata.

• 30 maja 2013
Sekretarze, asystenci, doradcy - zatrudnianie ich w samorządach
Nowelizacja ustawy o pracownikach samorządowych ustala m.in. zasady zatrudniania sekretarzy samorządów. Stanowiska tego w urzędach gmin, starostwach powiatowych i w urzędach marszałkowskich nie można obsadzać w drodze powierzenia obowiązków. Ponadto nabór na sekretarza gminy, powiatu i województwa należy przeprowadzić w czasie trzech miesięcy od powstania wakatu. Uregulowana została też kwestia zatrudniania asystentów i doradców władz samorządowych. Od kandydatów na te stanowiska wymaga się polskiego obywatelstwa, pełnej zdolność do czynności prawnych, korzystania z pełni praw publicznych, wykształcenia co najmniej średniego, nie karalności i nieposzlakowanej opinii. Ustawa podpisał już Prezydent, wejdzie ona w życie pierwszego dnia trzeciego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia jej w Dzienniku Ustaw.

• 28 maja 2013
Pierwsze nagrody obywatelskie Prezydenta RP w 3. kategoriach
Prezydent Bronisław Komorowski wręczył po raz pierwszy prezydencką Nagrodę Obywatelską. Laureatami zostali: w kategorii Wspólnota Obywatelska - Miasto Gdynia za szereg przedsięwzięć nazwanych "Gdynia w dialogu z mieszkańcami"; w kategorii Partnerstwo Samorządów - partnerstwo pięciu gmin: Wisznice, Sosnówka, Rossosz, Jabłoń, Podedwórze pod nazwą "Dolina Zielawy"; w kategorii Obywatelska Inicjatywa Lokalna - Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Sprawnej Inaczej z gminy Trzebownisko za działalność "Moja Gmina Moim Domem". Nagroda Obywatelska Prezydenta RP jest wyróżnieniem dla jednostek samorządu terytorialnego, ich stowarzyszeń i związków, jednostek pomocniczych, organizacji pozarządowych i grup obywateli, uczelni i instytucji badawczych, samorządów gospodarczych i zawodowych, a także ich związków, za inicjowanie i podejmowanie nowatorskich i efektywnych działań wspierających uczestnictwo obywateli w zarządzaniu sprawami publicznymi. Przewqodniczącym Kapituły jest prof. Jerzy Regulski ? Doradca Prezydenta RP.

• 27 maja 2013
Senator Władysław Ortyl (PiS) nowym marszałkiem Podkarpacia
Gdy tylko upłynęło wymagane przepisami ustawy o samorządzie województwa 30 dni od złożenia wniosku - sejmik województwa podkarpackiego odwołał dzisiaj z funkcji marszałka województwa Mirosława Karapytę (byłego członka PSL) w związku z zarzutami, jakie (byłemu już) marszałkowi postawiła Prokuratura Apelacyjna w Lublinie (zob. niżej Diariusz REGIOsetu z 27 kwietnia 2013 r.). W głosowaniach brało udział 32 radnych sejmiku (marszałek Karapyta, będący jednocześnie radnym nie był obecny na tej sesji). Za odwołaniem było 31 radnych, jeden głos był nieważny. Jednocześnie radni wybrali nowego marszałka. Został nim Władysław ORTYL (59), senator, inżynier mechanik konstrukcji lotniczych, członek PiS (zasiada w Radzie Politycznej tej partii) - otrzymał 17 głosów (wszystkie głosy opozycji i dwa głosy dotychczasowej podkarpackiej koalicji PO PSL SLD; na Ortyla głosowali jeden radny z PSL i jeden z PO). Kontrkandydatem był radny sejmiku Mariusz Kawa (39) z PSL (15 głosów). PiS odzyskało władzę na Podkarpaciu; po wyborach samorządowych w 2010 r. we wszystkich województwach było w opozycji. Wybór senatora Ortyla oznacza konieczność zarządzenia w okręgu rzeszowsko-tarnobrzeskim uzupełniających wyborów do Senatu. Nowy marszałek zapowiada zmiany w funkcjonowaniu samorządu województwa oraz rychłe prace nad strategią i nowym unijnym programem regionalnym.

• 24 maja 2013
7 cudów Funduszy Europejskich - VI konkurs "Polska pięknieje"
Spośród 21 nominacji, kapituła i internauci wybrali najlepsze projekty turystyczne w organizowanym już po raz szósty przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego konkursie "Polska Pięknieje". Celem konkursu jest nagrodzenie najlepszych przedsięwzięć dotyczących rozwoju turystyki, infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, zagospodarowania przestrzeni publicznej oraz rewitalizacji, współfinansowanych z Funduszy Europejskich. Tegoroczne "7 cudów Funduszy Europejskich" to: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie, renesansowy dwór obronny w Szymbarku (gm. Gorlice), Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie, Muzeum Chopina w Warszawie, pierwsze w Polsce uzdrowisko termalne w Uniejowie, polsko-czeska sieć ścieżek rowerowych w Górach Izerskich oraz strefa rekreacji dla niewidomych dzieci w Owińskach (gm. Czerwonak). Więcej informacji.

• 22 maja 2013
Średnie wynagrodzenia w JST od Mazowsza do Kujaw
W uzupełnieniu informacji GUS podanej w Diariuszu REGIOsetu z 17 maja - poniżej przeciętne miesięczne wynagrodzenie (brutto) w administracji samorządowej wg województw w 2012 r. (w nawiasach płace w 2011 r.): mazowieckie - 4579,04 zł (4326,98), dolnośląskie - 4108,72 zł (3817,54), śląskie - 3962,53 zł (3676,32), pomorskie - 3962,51 zł (3734,81), małopolskie - 3938,30 zł (3674,52), opolskie - 3910,66 zł (3566,49), kraj - 3902,83 zł (3902,03), wielkopolskie - 3877,32 zł (3626,73), zachodniopomorskie - 3835,53 zł (3466,26), lubuskie - 3774,20 zł (3413,81), podlaskie - 3710,70 zł (3331,09), świętokrzyskie - 3641,91 zł (3297,01), podkarpackie - 3626,06 zł (3291,66), lubelskie - 3613,33 zł (3283,60), łódzkie - 3598,25 zł (3225,50), warmińsko-mazurskie - 3530,54 zł (3176,60), kujawsko-pomorskie - 3497,91 zł (3185,62).

• 20 maja 2013
Partnerstwo publiczno-prywatne - NIK raportuje dobre początki
W opublikowanym raporcie Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła wyniki kontroli przedsięwzięć realizowanych w latach 2009-2012 w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). Objęła ona 21 podmiotów i 43 postępowania zmierzające do wyboru prywatnego partnera. Największe grupy przygotowywanych przedsięwzięć w formule PPP dotyczyły: parkingów i garaży, także z towarzyszącą infrastrukturą handlową (21%), obiektów sportowo-rekreacyjnych (19%), dworców kolejowych (12%) i dróg (12%). NIK nie stwierdziła żadnych nieprawidłowości ani uchybień w 12 podmiotach, negatywnie oceniono działania 4 podmiotów. Nieprawidłowości, niepowodujące jednak negatywnej oceny NIK, wykazano w 4 podmiotach, a uchybienia w jednym. Podsumowując NIK pozytywnie ocenia przedsięwzięcia realizowane w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego, mimo stwierdzonych nieprawidłowości oraz mimo niewielkiej wciąż liczby inwestycji publicznych przeprowadzanych w tej formule. Kontrolowane gminy oraz inne podmioty publiczne w zróżnicowanym stopniu były przygotowane do realizacji przedsięwzięć PPP. Najlepiej radziły sobie te, które korzystały z fachowego doradztwa i analizowały przyczyny nieudanych, wcześniejszych postępowań. Doradcy, których zadaniem było przeprowadzenie analiz i przygotowanie przedsięwzięcia, byli zatrudniani w sposób gospodarny i przy zachowaniu zasad konkurencji.

• 17 maja 2013
W gminach i dużych miastach przybyło 6300 urzędników
Jak podaje GUS stan zatrudnienia pracowników samorządowych wyniósł 31 grudnia 2012 r. 240 082 osoby i zwiększył się w stosunku do roku poprzedniego o 5521 osób, w tej liczbie jest przyrost o 6306 pracowników w gminach i miastach na prawach powiatów, zmniejszenie stanu o 1131 w starostwach powiatowych i przyrost o 346 osób w urzędach marszałkowskich. Z kolei przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gminach i miastach na prawach powiatów wzrosło o 94,06 zł (z 3881,86 w 2011 r. do 3975,92 zł w 2012 r.; w samych miastach na prawach powiatów wynosiło w ubiegłym roku 4519,66 zł), w powiatach wzrosło o 74,36 zł (z 3391,13 do 3465,49 zł), a w urzędach marszałkowskich zmalało o 66,93 zł (z 4569,56 do 4502,63 zł). Procentowo największy wzrost zatrudnienia (3,88%) wchłonęły gminy, tam też był najwyższy wzrost średniego wynagrodzenia (2,42%).

• 15 maja 2013
Przegląd oznakowania dróg - najwięcej zmian w Wielkopolsce
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad udostępniła raport z przeglądu oznakowania dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych. Temat ten znalazł się także w planie prac NIK (zob. Diariusz REGIOsetu z 29 marca 2013 r.) W  wyniku przeglądu blisko półtora tysiąca miejsc w 406 z nich zostaną zmienione znaki ograniczające dopuszczalną prędkość pojazdów: w 262 zostanie ona podwyższą, w 144 zmniejszą ją w stosunku do wskazywanej dotychczas. Najczęstsza zmiana to podwyższenie ograniczenia z 70 do 90 km/h oraz z 60 do 70 km/h. Tam gdzie prędkość dopuszczalna ma być zmniejszona pojawią się znaki 70 km/h. Weryfikacji zostało także poddane oznakowanie skrzyżowań i przejść dla pieszych. Najwięcej zmian nastąpi od 15 czerwca br. na terenie województwa wielkopolskiego.

• 13 maja 2013
Trybunał Konstytucyjny wraca do przepisów "janosikowego"
Trybunał Konstytucyjny wydał zapowiadane postanowienie sygnalizacyjne odnoszące się do przepisów o "janosikowym". Jeżeli ustawodawca nie znowelizuje przepisów o dochodach samorządów w sposób eliminujący negatywne skutki "janosikowego" - Trybunał gotów jest powrócić do oceny tego mechanizmu redystrybucji dochodów JST. Krytyczne stanowisko Trybunału dotyczy kryteriów kwalifikujących niektóre gminy, powiaty i miasta na prawach powiatu do wpłat do budżetu części swoich dochodów na rzecz biedniejszych samorządów, nie uwzględniania przez kryterium liczby mieszkańców specyfiki dużych miast, stosowania kryterium dochodowości o opóźnionego o dwa lata w stosunku do czasu dokonywania obowiązkowych wpłat wyrównawczych, braku niezbędnych parametrów korygujących. Trybunał wskazał też, że obecnie gminy przekazują z tytułu "janosikowego" więcej środków niż faktycznie trafia do gmin-beneficjentów (w ostatnich latach różnica ta przekraczała 28%). Zob. Diariusz REGOsetu z 1 lutego 2013 r. oraz 5 grudnia 2012 r.

• 10 maja 2013
Złoża gazu łupkowego są duże, problem to opłacalne wydobycie
Po rezygnacji trzech zagranicznych firm poszukiwawczych z prac na polskim obszarze występowania gazu łupkowego media ze stanu przesadnego optymizmu szybko przeszły w stan przesadnego pesymizmu. W tak ważnej sprawie liczy się przede wszystkim wiedza, a nie emocje. Cytujemy fragmenty wypowiedzi prof. Jerzego Nawrockiego, dyrektora Państwowego Instytutu Geologicznego: Po pierwsze testy całkowitego odzyskiwania gazu z rdzeni, prowadzone przez firmy w warunkach laboratoryjnych, pokazują, że gaz jest tam rzeczywiście obecny i to nierzadko w znaczących ekonomicznie ilościach. Po drugie technologie zwiększające stopień wydobycia węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych wciąż się rozwijają. I wreszcie po trzecie - do tej pory pobrano i zbadano materiał skalny z niewiele ponad 40 otworów koncesyjnych, a otwory z wykonanymi testami złożowymi to pojedyncze przypadki. Nijak się to ma do dziesiątek tysięcy otworów odwierconych w basenach amerykańskich. (...) Zakładane przez Instytut w raporcie z kwietnia 2012 r., konserwatywne, ale najbardziej prawdopodobne wydobycie na poziomie 7% całkowitych zasobów geologicznych nie zapewnia, jak się wydaje, ekonomicznej opłacalności eksploatacji w dzisiejszych warunkach rynkowych. (...) aby jednak doprowadzić do rozwiązania problemów z wydobyciem musimy przeznaczyć poważne środki na badania technologiczne z zasadniczym udziałem amerykańskich instytucji naukowych i firm serwisowych, które problematyką wydobywalności węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych zajmują się od kilkunastu lat. (...) W przypadku gazu łupkowego musimy jednak odejść od preferowanej w minionej epoce reguły: nasze pieniądze to nasi wykonawcy, nawet jeśli słabi, z dwuletnim zaledwie doświadczeniem. Niektóre problemy naukowe są tak istotne dla gospodarki naszego kraju, że nie ma tutaj znaczenia, kogo finansuje polski podatnik. (...) Chciałbym wierzyć, że tym razem uda się zbiorowym wysiłkiem naukowców i firm serwisowych rozwiązać problem eksploatacji gazu z naszych formacji łupkowych, prawdopodobnie różniących się znacznie od formacji amerykańskich. Oceniając ten etap prac na polskich koncesjach trzeba także pamiętać, że każdy proces poszukiwania surowców w każdym miejscu świata niesie ze sobą duży poziom niepewności i ryzyka, wliczony w działalność firm poszukiwawczych.

• 9 maja 2013
Dzień Europy - Dzień Unii - wielkiego i światłego projektu
W rocznicę ogłoszenia w 1950 r. przez ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana planu wspólnej koordynacji produkcji stali i wydobycia węgla oraz utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali - organizacji, która stała się fundamentem Unii Europejskiej, 9 maja jest obchodzony jako Dzień Europy. Myślą przewodnią i celem obchodów jest przybliżanie tradycji i obyczajów wielokulturowej wspólnoty naszego kontynentu oraz przedstawianie pozytywnych aspektów członkostwa w Unii. W toczącym się - Europejskim Roku Obywateli - organizowane imprezy zwracały uwagę na prawa wynikające z naszego bycia we wspólnocie oraz zachęcały do korzystania z tych praw. Świętowanie w trudnym dla Unii okresie globalnego i lokalnego osłabienia kryzysowego nie powinno zmieniać naszego nastawienia do zasadniczej idei budowania i rozwijania światłego projektu wspólnotowego, który wymaga obecnie odważnych zmian instytucjonalnych, eliminujących w przyszłości problemy doświadczane w ostatnich kilku latach.

• 6 maja 2013
W I kwartale br. 22,4 mln zł z mandatów dla kierowców
Ofensywa fotoradarowa na drogach rozkręca się zbyt wolno. W pierwszym kwartale fotoradary wykonały 450 tys. zdjęć, 176 tys. z nich kosztowało kierowców 22,4 mln zł - średnio jeden mandat 127 zł (w całym ubiegłym roku wpływy z tego tytułu sięgały 32 mln zł). Można zatem prognozować na koniec 2013 r. przebicie trzykrotne w stosunku do roku 2012, a minister finansów zaplanował w budżecie przebicie blisko 50-krotne. Jeżeli jest mniej niż planowano ukaranych, to można podgonić plan zmianą taryfikatora. Kilkukrotne podwyższenie wysokości kar za szczególnie groźne przewinienia wobec kodeksu drogowego jest rozważane przez policję. Z drugiej strony Najwyższa Izba Kontroli bada spójność systemu działającego na rzecz bezpieczeństwa w ruchu drogowym (zob. Diariusz REGIOsetu z 29 marca 2013 r.) Od 1990 do 2012 r. liczba samochodów na polskich drogach zwiększyła się blisko trzykrotnie, zbliża się do 25 mln rocznie, liczba śmiertelnych ofiar wypadków spadła w tym samym czasie o połowę (w 2012 r. było to 3520). Na poprawę bezpieczeństwa w decydującym stopniu wpłynęła poprawa jakości polskich dróg. Ogłaszane co tydzień statystyki "alkomatowe" nie pozwalają przypisać tej poprawy zachowaniu kierowców.

• 4 maja 2013
Polska musi zwrócić Komisji Europejskiej 80 mln euro
Komisja Europejska zażądała od Polski zwrotu 79,9 mln euro. Jest to kara za niewystarczające kontrole wniosków o unijne wsparcie gospodarstw rolnych niskotowarowych w latach 2004-2006. Pieniądze otrzymali rolnicy nie kwalifikujący się do dopłat. Wcześniejsze, siedmiokrotnie nakładane kary na nasz kraj dają kwotę 150 mln euro. Problem z systemem identyfikacji działek mieli m.in. także skrupulatni Szwedzi (kara 76 mln euro) i Duńczycy (22 mln euro) - obie kary z października 2011 r. Na liście wymierzonych w latach 2005-2013 kar (na łączną kwotę prawie 5,8 mld euro) za wydawanie pieniędzy ze Wspólnej Polityki Rolnej niezgodnie z przepisami Unii zajmujemy szóste miejsce (230 mln euro), po Grecji (1,5 mld euro), Włoszech (1,2 mld), Hiszpanii (900 mln), Wielkiej Brytanii (750 mln) i Francji (460 mln euro). Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przygotowuje odwołanie od decyzji Komisji Europejskiej.

• 3 maja 2013
Święto źródeł nowoczesnego narodu - rocznica Konstytucji 3 Maja
Obchodzimy Święto Narodowe w 222 rocznicę uchwalenia 3 maja 1791 r. przez Sejm Wielki (Czteroletni) postępowej Ustawy Rządowej (Konstytucji). Podstawową wartością tego aktu było ustanowienie prawnych podwalin nowoczesnego narodu oraz demokratycznego polskiego społeczeństwa. Pojęcie naród wiązane przedtem wyłącznie ze stanem szlacheckim, dzierżącym monopol we wszystkich rolach: politycznych, gospodarczych, kulturalnych - Konstytucja rozszerzała na wszystkie warstwy społeczne, poza szlachtą także na mieszczaństwo i chłopów. Jeden z jej artykułów mówił wprost, że ustanowiona w Polsce władza początek swój bierze z woli narodu. Pomimo tego, że Konstytucja uchwalona w przededniu rozgrabiania terytorium Polski przez zaborczych sąsiadów została przez nich szybko obalona, w swoim przesłaniu zachowała się na stulecia. Zob. Diariusz REGIOsetu z 3 maja 2012 r.

• 2 maja 2013
Flaga symbolem naszej tożsamości - dzisiaj święto biało-czerwonej
Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej ustanowiony przez Sejm RP 20 lutego 2004 roku (Dz.U. 2004.49.467), a jednocześnie Dzień Polonii i Polaków za Granicą. Barwy widniejące na fladze państwowej są jednym z ważniejszych elementów tożsamości narodowej; kształtowały się przez stulecia. Historycznie polskie barwy narodowe wywodzą się z barw herbu Korony Królestwa Polskiego i herbu Wielkiego Księstwa Litewskiego. W symbolice polskiej flagi biel pochodzi od bieli orła, będącego godłem Polski, i bieli Pogoni - rycerza galopującego na koniu - godła Litwy. Oba godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych. Biel jest u góry ponieważ w polskiej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż kolor tła. Barwy naszego państwa oficjalnie ustalono dopiero 7 lutego 1831 roku, podczas obrad Sejmu Królestwa Polskiego (carskiej autonomii) utworzonej po Kongresie Wiedeńskim. Po odzyskaniu niepodległości w 1919 roku, potwierdzono te ustalenia. Pierwotnie czerwienią był karmazyn, a w 1927 roku zmieniono odcień czerwieni na cynober. Barwy, wymiary, sposób umieszczania i inne przepisy dotyczące godła, barw i hymnu Rzeczypospolitej Polskiej oraz pieczęci państwowych są zapisane w ustawie (Dz.U. 2005.235.2000). Odworowanie czerwieni w naszej fladze wyraża zapis szesnastkowy #D4213D w skali RGB. Ochronę prawną symboli państwa gwarantuje konstytucja. Dzień Flagi jest jednym z najmłodszych polskich świąt państwowych.

• 1 maja 2013
Pomimo kryzysowych kłopotów UE 3/4 Polaków za Polską w Unii
To już dziewięć lat jak Rzeczpospolita Polska jest członkiem Unii Europejskiej. W poprzedzającym akcesję referendum ogólnokrajowym za wstąpieniem do UE opowiedziało się 77,45% obywateli biorących udział w głosowaniu (frekwencja wyniosła wówczas 58,85%). Dzisiaj, jak podaje biuletyn CBOS News nr 14/2013, odsetek zwolenników (po apogeum w roku 2007 - prawie 90%) powrócił w okolice wartości startowych. Jak na czas ogólnoświatowego kryzysu, poważne problemy Unii Europejskiej związane z finansami w strefie wspólnej waluty oraz niewydolnością niektórych instytucji unijnych, a także wyraźnym spadkiem tempa rozwoju w Polsce - poparcie wahające się wokół 75% należy uznać za bardzo wysokie. W czasie negocjacji przed przystąpieniem najwięcej obaw mieli mieszkańcy wsi. Szybko się jednak przekonali, że Polska w Unii to dla nich dobry interes. Tylko rolnicy są bezpośrednimi beneficjentami unijnego wsparcia w gotówce. Trafiające na ich konta dopłaty obszarowe stanowią - wg przeprowadzonych badań - główne źródło dochodu blisko połowy gospodarstw. Po dziewięciu latach członkostwa nie jest to wskaźnik optymistyczny. Cały czas czeka szeroko zakrojona modernizacja struktury gospodarstw i wzrost rynkowego znaczenia wielu z nich. W zdrowej gospodarce głównym źródłem dochodu są pieniądze z własnej produkcji, a nie przydzielone miejako automatycznie z zewnątrz.

poprzedni miesiąc   •••   następny miesiąc