EUROPEJSKA AKADEMIA SOŁTYSÓW
Skrypt nr 1 - 2 kwietnia 2002 r.

---

Bezzwrotne dofinansowanie z pieniedzy unijnych rozbudowy infrastruktury wiejskiej - zaopatrzenia wsi w wodę i energię, budowy oczyszczalni ścieków, gospodarki odpadami, rozbudowy i modernizacji dróg na obszarach wiejskich - do wykorzystania w okresie jeszcze przed wejściem Polski do Unii Europejskiej.

---

Pieniądze czekają. Program SAPARD wspomagający rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich w krajach kandydujących do Unii Europejskiej z naszego regionu był ustanowiony przez Radę Wspólnot Europejskich w czerwcu 1999 r. W Polsce miał być realizowany od 2000 r. Przygotowania przeciągnęły się. Dopiero teraz Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) ma uzyskać od Komisji Europejskiej akredytację agencji płatniczej SAPARD. Przeznaczone dla Polski środki (168,7 mln euro rocznie) nie przepadły, ale przepadł czas. Możliwe do wykorzystania dofinansowanie za okres 2000-2002 przekracza pół miliarda euro.

Najwięcej dla gmin. Z podanej kwoty: 45% przypada na inwestycje zapewniające rozwój i poprawę infrastruktury na obszarach wiejskich, realizowane przez lokalne samorządy i ich związki, 35% - na inwestycje w przedsiębiorstwach oraz grupach i związkach producentów rolnych prowadzących przetwórstwo mleka, mięsa, ryb, owoców i warzyw, 15% - na inwestycje w gospodarstwach rolników oraz 5% - na rozwój działalności gospodarczej poza tradycyjnym rolnictwem (np. agroturystyka, zalesianie) zapewniającej mieszkańcom wsi inne źródła dochodu.

Pomoc bezzwrotna. Pieniądze, które będą przekazywane Polsce przez Komisję Europejską w ramach Programu SAPARD to pomoc bezzwrotna. Przekazywanie ich dalej (w walucie krajowej) - gminom, rolnikom, grupom producentów, przedsiębiorstwom - także będzie się odbywać w formie dotacji.

Dofinansowanie do 75%. Kwota środków pomocowych na poprawę infrastruktury na obszarach wiejskich stawiana Polsce do dyspozycji w 2002 r. wynosi prawie 228 mln euro; będzie powiększona o 76 mln euro w roku 2003. Tyle doda Unia, doda, ponieważ SAPARD jest programem współfinansującym, a nie finansującym w całości podejmowane inwestycje. Państwo Polskie musi również zagwarantować ich współfinansowanie ze środków publicznych. Minimalny poziom pomocy unijnej z programu SAPARD nie może być tutaj niższy niż 25% kwalifikowanych kosztów inwestycji (w szczególnych przypadkach - 40%), a maksymalny - 50% (w szczególnych przypadkach - 75%). Te szczególne przypadki - zależne od wskaźnika podstawowych dochodów podatkowych gminy na 1 mieszkańca, od zagrożenia gminy bezrobociem strukturalnym oraz od tego czy inwestycja dotyczy zagospodarowania nieruchomości Skarbu Państwa przejętej od wojsk Federacji Rosyjskiej - określa art. 45 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. 1998.150.983 z późn. zm.).

Dużo w krótkim czasie. O uruchomieniu programu SAPARD w Polsce wydane zostanie oficjalne obwieszczenie rządowe. Planuje się, że pierwsze inwestycje będą mogły teraz być zaakceptowane i uruchomione w ciągu kilku miesięcy. Czasu zostało nie wiele, program SAPARD działa tylko do czasu wejścia danego kraju do UE. Kraje członkowskie objęte są pomocą z innych funduszy.

Kto jest uprawniony do ubiegania się o pomoc?

Samorządy wsi i miasteczek. Pomoc finansowa z programu SAPARD może być udzielona każdej gminie wiejskiej i miejsko-wiejskiej oraz miastu liczącemu do 7 tys. mieszkańców. Uprawnione do tej pomocy są także związki międzygminne obejmujące swym zasięgiem obszary wiejskie i miasta o wielkości jak podano. W wypadku inwestycji związanych z budową i modernizacją dróg na obszarach wiejskich, o pomoc finansową mogą się ubiegać: gminy - w odniesieniu do dróg gminnych i dojazdowych do gruntów rolnych, a powiaty - w odniesieniu do dróg powiatowych na tych obszarach.

Raz w roku. W każdym z przedstawionych niżej schematów uprawniony do ubiegania się o pomoc może uzyskać maksymalną kwotę dofinansowania wielokrotnie w czasie trwania programu SAPARD, nie częściej jednak niż raz na rok.

Zakres przedsięwzięć objętych pomocą:

a) ZAOPATRZENIE W WODĘ gospodarstw wiejskich wraz z jej uzdatnianiem (schemat 3.1)
> w tym budowa i/lub rozbudowa:
- ujęcia wody z rurociągami doprowadzającymi wodę z ujęcia do stacji uzdatniania wody i stacji uzdatniania wody z siecią wodociągową i przyłączami oraz innych obiektów z tym związanych, lub
- sieci wodociągowej z przyłączami i innych obiektów z tym związanych, pod warunkiem istnienia funkcjonującego źródła zaopatrzenia w wodę tego wodociągu, lub
- ujęcia wody z rurociągami doprowadzającymi wodę z ujęcia do stacji uzdatniania wody i stacji uzdatniania wody pod warunkiem istnienia sieci wodociągowej z przyłączami.
>> oferowana pomoc w czasie trwania programu:
# dla gmin - nie więcej niż równowartości 200 tys. euro na inwestycję,
# dla związków międzygminnych - nie wiecej niż równowartość 200 tys. euro na inwestycję mnożona przez liczbe gmin uczestniczących w związku;

b) ODPROWADZANIE I OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW komunalnych, (także odpadowych) (schemat 3.2)
> w tym budowa i/lub rozbudowa:
- oczyszczalni ścieków z siecią kanalizacyjną i przykanalikami oraz innych obiektów z tym związanych, lub
- sieci kanalizacyjnej z przykanalikami i innych obiektów z tym związanych pod warunkiem istnienia funkcjonującej oczyszczalni ścieków, lub
- oczyszczalni ścieków pod warunkiem istnienia sieci kanalizacyjnej z przykanalikami;
- budowa zagrodowych oczyszczalni ścieków w ramach indywidualnych systemów oczyszczania i odprowadzania ścieków - przy tych inwestycjach będzie wymagany wkład własny mieszkańców.
>> oferowana pomoc w czasie trwania programu:
# dla gmin - nie więcej niż równowartości 400 tys. euro na inwestycję,
# dla związków międzygminnych - nie wiecej niż równowartość 400 tys. euro na inwestycję mnożona przez liczbę gmin uczestniczących w związku;

c) GOSPODARKA ODPADAMI stałymi (schemat 3.3)
> w tym:
- budowa, modernizacja i rekultywacja składowisk odpadów stałych,
- budowa specjalnych miejsc utylizacji opakowań i nie zużytych środków ochrony roślin.
>> oferowana pomoc w czasie trwania programu:
# dla gmin - nie więcej niż równowartości 300 tys. euro na inwestycję,
# dla związków międzygminnych - nie wiecej niż równowartość 300 tys. euro na inwestycję mnożona przez liczbę gmin uczestniczących w związku;

d) DROGI GMINNE I POWIATOWE na obszarach wiejskich (schemat 3.4)
> w tym:
- budowa i modernizacja dróg gminnych i powiatowych, o nawierzchniach twardych ulepszonych (asfaltobetonowych, betonowych, z kostki, klinkieru i płyt betonowych),
- budowa dróg dojazdowych do gruntów rolnych o nawierzchni gruntowej i twardej nie ulepszonej (tłuczniowej i brukowcowej) - przy tych inwestycjach będzie wymagany wkład własny (10% do 50% całkowitych kosztów projektu) rolników, których grunty rolne uzyskają połączenie z siecią dróg publicznych.
>> oferowana pomoc w czasie trwania programu:
# dla gmin i powiatów - nie więcej niż równowartości 100 tys. euro na inwestycję;

e) ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ (schemat 3.5)
> w tym:
- wykorzystanie lokalnych odnawialnych źródeł energii, takich jak np. energia wiatrowa, wodna, geotermalna, słoneczna i uzyskiwana z wykorzystania biomasy (ze spalania słomy, drewna odpadowego oraz biogazu).
>> oferowana pomoc w czasie trwania programu:
# dla gmin - nie więcej niż równowartości 100 tys. euro na inwestycję,
# dla związków międzygminnych - nie wiecej niż równowartość 100 tys. euro na inwestycję mnożona przez liczbę gmin uczestniczących w związku.

Klauzula rozgraniczenia pomocy

Zagraniczna czy krajowa. W ramach jednej inwestycji pomoc z Programu SAPARD nie może być łączona z inną pomocą finansową pochodzącą z Unii Europejskiej (PHARE, ISPA, itp.) oraz z międzynarodowych instytucji finansowych, natomiast może być łączona z inną pomocą finansową ze środków publicznych krajowych, tj. z budżetu wojewody, ze środków funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz innych, z wyłączeniem kredytów preferencyjnych ARiMR.

Stosowane i wymagane procedury

Start ogłosi ministerstwo. Wnioski o pomoc finansową z programu SAPARD będą przyjmowane - po ogłoszeniu przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpoczęcia programu - przez oddziały terenowe ARiMR właściwe dla miejsca realizacji inwestycji lub miejsca siedziby władz ponadwojewódzkiego związku gmin.

Ustawianie kolejki. Złożony w terminie wniosek z kompletem wymaganych załączników podlega ocenie przez uprawnione służby Agencji SAPARD (ARiMR). Otrzymanie oceny pozytywnej jest równoznaczne z umieszczeniem wniosku na liście rankingowej ubiegających się o pomoc. Przesunięcie się wnioskodawcy na tej liście na miejsce uprawniające do uzyskania pomocy powoduje udzielenie wnioskodawcy stosowanej promesy otwierającej drogę do procedury przetargowej. Po stwierdzeniu przez Agencję SAPARD prawidłowości przeprowadzonego przetargu Agencja podpisuje umowę z wnioskodawcą.

Zamówienia wg instrukcji UE. Postępowanie o zamówienia publiczne, podejmowane po uzyskaniu promesy, musi być prowadzone z zachowaniem procedur wyboru wykonawców i dostawców towarów, robót i usług określonych w instrukcji Komisji Europejskiej pt. "Kontakty na usługi, roboty i dostawy zawierane w ramach współpracy Wspólnoty na rzecz krajów trzecich" (SEC 1999 1801/2) - dostępnej w oddziałach ARiMR i na stronie internetowej Agencji.

Refundacja kosztów. Pomoc jest realizowana w formie refundacji poniesionych kosztów kwalifikowanych do wysokości nie większej niż określona w umowie, po ich uprzedniej weryfikacji, uwzględniającej wykonanie przyjętego w umowie zakresu rzeczowego inwestycji oraz zaangażowania środków własnych.

Szczegółowe informacje można uzyskać we wszystkich oddziałach terenowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.